Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Side 209

209
tímans tönn ýkja vel. Meira að segja aðdáendur Poppers viðurkenna að
vegur hans sé minni nú en oft áður. Þetta kemur skýrt fram á heimasíðu
ráðstefnunnar Rethinking Popper sem Popper-sinnar héldu nýlega í Prag.17
Þó segja sumir fræðimenn að þótt fáir hafi fylgt Popper í því að hafna til-
leiðslu (e. induction) alfarið og þótt Thomas Kuhn hafi skyggt á hann þá hafi
ýmsar af hugmyndum hans síast inn í menntamenn.18 Þetta er laukrétt.
En hver var hann, þessi umdeildi fræðimaður? Hann var af austurrískum
gyðingaættum, fæddur í Vínarborg árið 1902 og lést í Bretlandi níutíu og
tveimur árum síðar. Til Bretlands kom hann sem hálfgildings flóttamaður,
hafði yfirgefið Austurríki þegar hann sá fram á að nasistar myndu fyrr eða
síðar ná þar völdum. Reyndar fór hann fyrst til Nýja-Sjálands og dvaldi þar
í nokkur ár en endaði í Bretlandi og var meira að segja aðlaður, mátti kalla
sig „Sir Karl“ og gleymdi því ekki.19 „Sörinn“ lagði gjörva hönd á margt,
skrifaði veigamikil rit um vísindaheimspeki en einnig stjórnspeki og hug-
myndasögu. Segja má að hann hafi verið einn sá síðasti af hinum heildrænt
hugsandi spekingum, hugsun hans spannaði jafnt vísindi sem samfélag og
sögu – já, innviði heimsins alls.
Merkasta rit hans er ótvítrætt Rökfræði rannsókna (e. Logic of Scientific
Discovery) sem kom út í enskri útgáfu fyrir rúmum fimm áratugum en upp-
runalega útgáfan var skrifuð á þýsku og kom út tuttugu og fimm árum fyrr
undir heitinu Logik der Forschung.
Þegar enska útgáfan varð tvítug flutti ég fyrirlestur um Popper á vegum
Félags áhugamanna um heimspeki. Hann var svo lélegur að ég henti
honum. Þessi grein er eins konar eftirleit, ég fer á fjall til að leita að kind-
unum sem ekki fundust í leitunum. Sagt með einfaldari hætti þá geri ég
hér tilraun til að endurgera þætti úr hinum glataða fyrirlestri um leið og
ég bæti við ýmsu nýju efni, þar á meðal athugasemdum um greinasafnið
Ský og klukkur.
Mun ég nota fyrri hluta greinarinnar til að rekja meginþættina í vís-
indaheimspeki Poppers. Í síðari hlutanum hyggst ég ræða staðalgagnrýn-
ina á Popper og flétta inn í hana mínum eigin hugleiðingum.20
17 http://www.flu.cas.cz/rethinkingpopper [sótt 26. sept. 2007].
18 Poul Lübke og fleiri, Engelsk og amerikansk filosofi: Videnskab og sprog, Kaup-
mannahöfn: Politikens håndbøger, 2003, bls. 112.
19 Um ævi Poppers sjá: Karl Popper: „Autobiography of Karl Popper“, The Philosophy
of Karl Popper, 1. bindi, hér bls. 3–181. Huginn Freyr Þorsteinsson, „Inngangur“,
bls. 7–10.
20 Huginn Freyr rekur reyndar líka staðalgagnrýnina á Popper en tekur hana ögn
öðrum tökum en ég. Huginn Freyr Þorsteinsson, „Inngangur“, bls. 7–25.
AÐFERÐ OG AFSÖNNUN