Peningamál - 01.07.2006, Side 49

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
6
•
2
49
fram í hækkun verðlags. Vöxtur launakostnaðar á framleidda einingu
hefur því aukist talsvert frá síðustu spá, einkum á yfirstandandi ári og
er langt umfram 2,5% verðbólgumarkmið Seðlabankans. Gengi krón-
unnar lækkar enn á árinu, m.a. vegna væntinga um meiri verðbólgu.
Nokkru meiri hagvexti er spáð til eins árs en síðast og horfur eru á
kröftugri vexti innlendrar eftirspurnar í ár en gert var ráð fyrir í mars
sl. en eftirspurn umfram það sem framleiðsla getur annað brýst fram
í aukinni verðbólgu. Framleiðsluspenna er mikil í sögulegu samhengi
litið ár fram í tímann en hefur þó minnkað eilítið frá síðustu spá vegna
endurskoðunar Hagstofunnar á sögulegum gögnum. Þá eru alþjóðleg-
ar verðbólguhorfur á spátímanum svipaðar og í síðustu spá en erlendir
skammtímavextir eru eilitlu hærri.
Mikill vöxtur launakostnaðar á framleidda einingu og vaxandi
verðbólguvæntingar ýta undir verðbólgu ...
Launahækkanir vegna nýs samkomulags á almennum vinnumarkaði
eru síst til þess fallnar að draga úr verðbólguþrýstingi þegar horft er
eitt ár fram í tímann. Þær kynda þvert á móti undir verðbólgu sem er
mikil fyrir og líklegt er að svo miklar launahækkanir hafi veruleg áhrif á
verðbólguvæntingar. Ef háar verðbólguvæntingar festa sig í sessi verður
dýrkeypt að hemja verðbólguna á ný. Veiti verðbólgumarkmið vænting-
um haldbetra akkeri er hins vegar líklegra að verðbólga hjaðni hraðar en
í grunnspánni. Trúverðugleiki peningastefnunnar skiptir því sköpum fyrir
það hversu mikið þarf að hækka stýrivexti og draga saman eftirspurn og
atvinnu til að verðbólgumarkmiðið náist innan viðunandi tíma.
... ásamt töluverðri framleiðsluspennu
Áfram er útlit fyrir töluverða framleiðsluspennu á spátímanum, þótt
hún fari smám saman minnkandi. Þannig verður kominn slaki í þjóðar-
búskapinn við lok árs 2008 enda gert ráð fyrir að dragi úr hagvexti
og samdráttur verði hafinn í lok árs 2007. Samdrátturinn í grunn-
dæminu er hins vegar ekki nægilegur til að koma í veg fyrir langvar-
andi frávik frá verðbólgumarkmiði. Ef stýrivextir hækka samkvæmt
peningastefnureglunni hægir hraðar á hagvexti og einkaneyslu og
innlend eftirspurn í heild dregst verulega saman um mitt næsta ár.
Framleiðsluslaki myndast því í lok ársins. Sé horft fram yfir það spá-
tímabil sem hér er fjallað um sýnir líkanið að hagvöxtur tekur að
glæðast fyrr þegar peningastefnan bregst harðar við, en hins vegar
gætir enn samdráttar þegar miðað er við forsendur grunnspárinnar.
Uppsafnað ójafnvægi verður meira ef ekki er brugðist við og því tekur
lengri tíma að vinda ofan af því en ella.
Helstu óvissuþættir spárinnar sömu og í síðustu spá
Óvissuþættir verðbólguspárinnar eru í megindráttum þeir sömu og í
síðustu spá Seðlabankans. Þrátt fyrir talsverða gengislækkun krónunn-
ar frá síðustu spá er áfram hætta á að krónan lækki meira en reiknað
er með framan af spátímanum. Mikill viðskiptahalli og viðvarandi
verðbólguvæntingar auka þessa hættu. Fari svo gæti verðbólga orðið
meiri framan af spátímanum. Hætta á lækkun eignaverðs, einkum
fasteignaverðs, gæti hins vegar leitt til minni einkaneyslu en gert er ráð
fyrir í grunnspá. Það, ásamt hættu á hraðari hækkun erlendra vaxta en
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
2008200720062005
%
Mynd VIII-14
Mismunandi hagvaxtarferlar
Spátímabil: 2.ársfj. 2006 - 2.ársfj. 2008
Grunnspá
Verðbólguspá með óbreyttum vöxtum
Verðbólguspá með peningastefnureglu
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.