Glóðafeykir - 01.11.1974, Blaðsíða 33

GLOÐAFEYKIR
33
Samvinnuspjall
- SAGT TIL SYNDAN'NA -
Svo má þykja, sem íslendingar séu miklir samvinnumenn. Skráðir
félagsmenn í kaupfélögum munu vera yfir 39 þús., eða uppundir
það 5. hver Islendingur. Slíkt mun fátítt með nokkurri þjóð. íslend-
ingar eru líka miklir samhjálparmenn. Það sýndi Vestmanneyja-
söfnunin. Það hafa margar fjársafnanir sýnt, þegar einhvers staðar
hefur þurft að hlaupa undir bagga. Samvinna og samhjálp eru af
sömu rót. „Grundvallarhugsjón samvinnustefnunnar er að styðja
þann, sem er minni máttar“, segir Hermann á Mói, hinn aldni sam-
vinnufrömuður, í viðtali í 14. h. Glóðafeykis.
Já, íslenzk samvinnuhreyfing er vissulega fjölmenn. En tölur ber
oft að taka með nokkurri varúð. Skráðir félagsmenn eru margir.
En eru þeir allir samvinnumenn í raun? Ég efa það.
Viðhorf manna til samvinnustefnu og kaupfélaga er með ýmsum
hætti. Æði margir, einkum í þéttbýli, eru hreinir og opinskáir and-
stæðingar félaganna, sumir vegna lífsskoðunar sinnar, sem hneigist
til annarrar áttar en hugsjón samvinnumanna, aðrir vegna þess, að
þeir telja kaupfélögin vilja gúkna yfir allt of mörgu og miklu, að
þau gangi á rétt sinn og þrengi að hagsmunum sínum. Þessi sjónar-
mið eru fullkomlega skiljanleg og mannleg, þótt þau brjóti bág við
langsýna félagshyggju og horfi naumast til vaxandi mannþroska. En
við því er ekkert að segja. Flestir andstæðingar samvinnufélaganna
eru heiðarlegir andstæðingar. Og heiðarleg andstaða er félögunum
holl, að ég ekki segi nauðsynleg, og á, ef rétt er stefnt, að reynast
hvatning til dáða.
Hinu tjóar svo ekki að neita, að meðal andstæðinganna eru drjtig-
margir ofstækismenn, sem haldnir eru sjúklegu hatri í garð kaup-
félaganna, telja þau af hinu illa, reyna með öllu móti að hamla gegn
vaxandi gengi þeirra og valda þeim tjóni. Þeir spinna upp lygasög-
ur og óhróðurs, læða þeim út, ýta undir, svo að magnist í meðförum
— en þykjast sjálfir hvergi nærri koma, fela sig að baki fjöldans.
Þetta gerist víða, og þarf eigi langt að leita.