Skírnir - 01.01.1980, Side 37

SKÍRNIR
LOFTUR Á LEIKSVIÐINU
35
reglur sem ganga í berhögg við þær leikreglur sem kapítalism-
inn grundvallast á. Þó að íhaldsöflin þykist standa sameinuð
um allt sem gott er og nytsamlegt, leynast æpandi mótsagnir
á bak við grímu eindrægninnar. Eigi menn að komast af í þessu
þjóðfélagi verða þeir að gæta þess að halda jafnvægi milli and-
lega valdsins og hins veraldlega; brjóti þeir reglur annars hvors
eru þeir dæmdir til ósigurs og dauða. Og í því er harmleikur
Lofts einmitt fólginn.
Áður en við skoðum sögu Lofts skulum við beina athyglinni
að annarri persónu sem tekst það sem Lofti mistekst, blinda
ölmusumanninum. Hann er auðsæilega af öðru sauðahúsi en
hinir betlararnir; sú var tíðin að honum var boðið til biskups-
stofu og ráðsmaðurinn talar undarlega kumpánlega til hans.
Hann hefur guðsorð á hraðbergi og talar af mikilli lotningu
um biskupinn og kirkjuna, en telur samt ekki eftir sér að bera
Lofti óguðlega bók og fá greitt fyrir vikið. Siðgæði blinda
mannsins er æði tvöfalt, því að til þess að komast af og safna
að sér dálitlum efnalegum gæðum brýtur hann gegn boðum
kirkjunnar. Það kemur einnig fram að sálarró hans hefur ekki
ævinlega verið jafn stöðug; „Ég óskaði þangað til það varð mér
til syndar. Þegar ég lét af að óska fékk ég loksins frið í sálina,“
segir hann við Loft og „óskin“ er þarna greinilega löngun í ver-
aldleg gæði og áhrif. Um leið og hann lét af að óska sér þeirra
hætti samviskan að angra hann og hann komst í sátt við sjálfan
sig. Hann lifir lífi sínu að vísu í skugga — blindan er táknræn
fyrir vanmátt hans sem þjóðfélagsveru — en hann er ekki út-
skúfaður, og hann kemst af.
Blindi maðurinn er tákngervingur þess lífs sem lifað er í sam-
félagi leikritsins og með honum koma inn í verkið tvö önnur
tákn, sem síðar tengja hlutskipti hans örlögum Lofts. Þetta er
gömul bók í tréspjöldum og lítil stúlka. Upphafsstafur bókar-
innar er letraður með rauðu bleki og Rauðskinna nefnist sú
„bók máttarins" sem Loftur verður að ná í í þriðja þætti. Litla
stúlkan er einnig tengd við persónu sem síðar tengist Lofti.
Þegar biskupsfrúin sér hana minnir hún hana svo á dóttur sína,
Dísu, að hún gefur henni gamlan kjól af dóttur sinni. Og sjálfur
segir Loftur síðar: „Hjartað í mér barðist af gleði, af því ég sá