Skírnir - 01.04.1990, Qupperneq 175

SKÍRNIR STJÓRNSPEKI OG MIÐALDAHÁSKÓLAR
169
hennar. Þannig heldur hann því fram, að ekki sé hægt að sjá að stjórn-
sýslunefnd hafi „reynt að greina Háskólann og viðfangsefni hans í
grundvallaratriðum, né heldur að hún hafi leitast við að kynna sér það
sem skrifað hefur verið um stjórnsýslu háskóla eða annarra félagslegra
eininga sem jafna mætti til háskóla“ (bls. 409). Hér gætir verulegs
misskilnings hjá kennslustjóra um vinnubrögð stjórnsýslunefndar.
Nefndin byggði tillögur sínar að sjálfsögðu mjög á núverandi skipulagi
Háskóla Islands. Einnig lagði hún megin áherslu á að kynna sér
stjórnfyrirkomulag ýmissa háskóla í Evrópu og Norður-Ameríku. Þá
kynnti nefndin sér umræðu sem átt hefur sér stað erlendis um
stjórnsýslu háskóla og reyndi að nýta sér kenningar og rannsóknir í nú-
tímastjórnvísindum eftir föngum.
Niðurlag
Eins og fram kemur hér að framan greinir okkur á við Halldór
Guðjónsson um margt er viðkemur skipulagi og stjórnsýslu Háskóla
íslands. Halldór hefur lagt áherslu á að ráða mætti „eðli“ háskóla og
merkingu hugtaksins universitas af því, hvernig nútímaháskólar væru
til komnir í upphafi. Við höfum hér að framan sýnt fram á, að þær
sögulegu forsendur um upphaf nútímaháskóla sem hann ályktar út frá
standast ekki. Upphaflegt skipulag háskólanna á Italíu fyrir rúmum níu
öldum var annað en Halldór heldur fram í margnefndri Skírnisgrein.
Einnig höfum við dregið í efa að besta aðferðin til þess að ákvarða
skynsamlegt fyrirkomulag stjórnsýslu Háskóla íslands sé að skoða
uppruna háskólasamfélagsins (universitas) á Italíu á miðöldum. Flest
hefur breyst á þeim 900 árum sem liðin eru frá tilurð ítölsku miðalda-
háskólanna. Háskólarnir sjálfir hafa breyst úr fremur fámennum ein-
hæfum stofnunum í stórar og fjölbreyttar mennta- og rannsókna-
stofnanir, sem veita fjölmennum og all sundurleitum hópi nemenda
menntun og þjálfun. Margar fræðigreinar hafa einnig tekið verulegum
breytingum. Þeim hefur fjölgað og sérhæfing hefur aukist, ekki síst með
tilkomu og eflingu náttúruvísinda og tæknigreina. Þjóðfélags-
breytingar, einkum breytingar síðustu áratuga, hafa haft víðtæk áhrif á
skipulag og hlutverk háskóla og tengsl þeirra við þjóðfélagið.
Kennslustjóri hefur dregið upp mynd af ímynduðu háskólasamfélagi