Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2012, Page 57

Þar gengur hún áfram út frá því að fólk í Evrópu trúi án þess að tilheyra en
kirkjur og trúfélög muni eftir sem áður hafa mikilvægu siðferðislegu, andlegu
og félagslegu hlutverki að gegna í samfélaginu íyrir hönd þegnanna, þ.e. sem
nokkurs konar trúarlegur staðgengill, t.d. þegar áföll verða í samfélaginu
eða um er að ræða athafnir sem tengjast áföngum á Iífsleiðinni.25 Bent
hefur verið á að með framsetningu sinni hafi Davie ásamt fleiri trúarbragða-
félagsfræðingum stuðlað að endurskoðun á veraldarvæðingar-kenningunni (e.
secularization thesis) svokölluðu.26
Hugmyndir Davie um „að trúa án þess að tilheyra“ hafa mætt ýmiss
konar gagnrýni. Voas og Crockett benda á að „að trúa án þess að tilheyra“
hafi orðið eins konar slagorð í evrópskri umræðu um trú og trúarbrögð á
síðasta áratug aldarinnar sem leið. Það hafi jafnframt rennt stoðum undir
fullyrðingar um að breskt samfélag sé langt frá því að verða veraldlegt (e.
secular) samfélag í strangasta skilningi þess orðs. Voas og Crockett halda því
hins vegar fram að rannsóknir bendi til þess að dregið hafi úr trú fólks ekkert
síður en trúarlegri iðkun þess eða tengslum við trúfélög og trúarstofnanir.
Þeir benda sérstaklega á kynslóðamuninn í þessu sambandi, fjöldi rannsókna
sýni að ungt fólk sé síður trúað en hinir eldri. A grundvelli rannsókna á
því hvernig til tekst með yfirfærslu trúar og trúararfleifðar milli kynslóða
benda þeir á að trú foreldra yfirfærist til barnanna í aðeins í um helmingi
tilfella meðan fjarvist trúarbragða í fjölskyldulífinu flytjist nánast allaf milli
kynslóða. Yfirfærsla trúar milli kynslóða sé því jafnveik og yfirfærsla þess
að tilheyra tilteknum trúarbrögðum eða trúararfleifð. f stað þess að tala um
„að trúa án þess að tilheyra“, tala þeir um ungt fólk sem „hvorki trúir né
tilheyrir“ (e. neither believing nor belonging). Voas og Crockett leggja þó
áherslu á að trúarbrögð séu enn mjög áberandi og áhrifarík í samfélaginu
og þar af leiðandi verðugt rannsóknarefni. Það sé hins vegar staðreynd að
trúarbrögð í Evrópu samtímans séu á undanhaldi.27
Day er sammála því sjónarmiði að í augum margs ungs fólks nú á dögum
séu trúarbrögð ófullnægjandi uppspretta og form bæði trúar og þess að
tilheyra. Hún er jafnframt gagnrýnin á ýmislegt í rannsóknum á því hverju
og hvernig ungt fólk trúi. Rannsakendum hætti til að spyrja of augljósra og
jafnvel leiðandi trúarlegra spurninga og nota trúarlegan orðaforða. I eigin
rannsókn sem stóð yfir í þrjú ár komst hún að því að fólk trúi fremur á
25 Davie 2006.
26 Ducker2011.
27 Voas og Crockett 2005.
55