Orð og tunga - 01.06.1990, Qupperneq 79

Helga Jónsdóttir: íslenskun forrita
57
kalla þau staðla, svo sem snið klukkunnar (1-24 eða 1-12, fyrir/eftir hádegi), hver
skuli teljast fyrsti dagur dagbókarvikunnar og hvenær vinnudagur skuli hefjast.
íslenskar reglur um mannanöfn
Meðal þess sem gert er ráð fyrir í skrifstofukerfunum er nafnaskrá sem hægt er
að nota við póstsendingar og fleira. Inn í skrána eru færðar ýmsar upplýsingar,
svo sem fullt nafn, heimilisfang eða aðsetur, staða o.fl. I þessu sambandi kemur
upp sérstakur vandi vegna íslenskra reglna um mannanöfn, þ.e. að þeim er raðéið
eftir fornafni. I sumum kerfum skiptir þetta ekki máli. Þar er allt nafnið fært
inn í einu lagi og er þá á valdi notenda hver röðin er. Þar er t.d. hægt að viðhafa
aðra röðun á nöfnum útlendinga ef því er að skipta. Annars staðar er nöfnunum
skipt í tvennt og jafnvel þrennt: fornafn, miðnafn eða millistaf og eftirnafn. Síðan
er raðað í stafrófsröð eftir eftirnafni.
En má þá ekki einfaldlega víxla þýðingunni og láta enska fornafnið svara til
eftirnafns og öfugt? Það leysir ekki allan vanda, rneðal annars vegna þess að
hámarkslengd hvors nafns er fastbundin í sumum forritum. Það verður til þess
að skammstafa verður flest eftirnöfn sem enda á -dóttir því gert er ráð fyrir
styttra fornafni en eftirnafni í ensku. Þá koma upp tilvik þar sem notuð er bein
röð mannanafna, svo sem í utanáskriftum (röðinni snúið við). Við það brenglast
íslenskar utanáskriftir (Jónsdóttir Helga). Þetta vandamál verður leyst áður en
forritin koma á markað enda eru Islendingar ekki einir um að vilja raða eftir
fornafni.3
Lokaorð
Eg vona að mér hafi tekist að varpa nokkru ljósi á viðfangsefni og vanda þeirra
sem fást við þýðingar tölvuforrita. Eins og komið hefur fram er ekki eingöngu um
eiginlegar þýðingar að ræða; endurskoðun textanna er mikilvægur þáttur í starfi
þýðendanna. Og til þess að þýðingarstarfið takist eins og til er ætlast þurfa þýð-
endur að hafa vakandi auga með aðlögun forritanna að íslenskum aðstæðum svo
að íslenskri málvenju og íslenskum mál- og tölvunotendum sé hvergi misboðið.
Eg minni á kynninguna á starfsemi þýðingastöðvar Orðabókarinnar sem fram
fer hér á eftir. Þar gefst mönnum ekki aðeins tækifæri til að kynna sér þýðing-
arnar sem slíkar heldur fá þeir einnig tilefni til að meta og íhuga gildi tölvunnar
sem hjálpartækis við þýðingastarf.
Heimildir
Eiríkur Rögnvaldsson. 1986. Tölvuorðasafn. 2. útg. Ritstj.: Sigrún Helgadóttir. Reykja-
vík, 1986. [Ritdómur.] íslenskt mál 8:191-200.
Fisher, Paul. 1989. Eight Case Histories from the Tower of Babel. Language Technology
13:43-57.
3Í forritinu Yfirsýn/VM var þetta leyst með því að gefa bæði kost á röðun eftir fornafni og
eftirnafni.