Orð og tunga - 01.06.2008, Blaðsíða 61
Laufey Leifsdóttir: ísleiisk orðabók í hálfa öld
51
??
r?
um. Hvenær er orð með merkið gam. orðið fornt og úrelt og hvenær er
orð gamallegt eða gamaldags? Þær leiðbeiningar, sem notendum eru
gefnar hvað aldur varðar, eiga því á hættu að úreldast og í bók, sem
hefur verið unnin á 50 ára tímabili, má ímynda sér að aldursmerkingar
orða séu breytingum háðar.
Leiðbeiningar um málsnið í Í03 (sbr. íslenska orðabók 2002:xiii-xiv).
framandorð sem vafi leikur á hvort talist getur
íslenska, sletta
orð eða málatriði sem ekki nýtur fullrar viður-
kenningar, telst ekki gott mál í venjulegu sam-
hengi
orðfæri sem einkum er notað við óformleg-
ar aðstæður vegna merkingar, félagslegra blæ-
brigða eða uppruna
mál notað við formlegar aðstæður, síður í dag-
legu tali
gróft mál, notað í bölvi, klámi, skömmum
o.s.frv.
slangur, orðfæri í ákveðnum hópum eða við
sérstakar aðstæður, ekki almennt viðurkennt
eða þekkt
alþjóðleg orð í íslenskum búningi, sameiginleg
flestum timgumálum, oft fræðiorð af grískum
eða latneskum stofni
nýyrði, enn óvíst hvort orðið nær fótfestu í mál-
óforml.
forml.
gróft
slangur
alþj.
nýyrði
nýyrði-gam.
ínu
gamalt nýyrði sem ekki hefur (enn) náð fótfestu
eða annað orð hefur leyst af hólmi
Hér er um að ræða talsverðar breytingar frá fyrri uppsetningu og orð
fengu, eins og gefur að skilja, oft önnur tákn í þriðju útgáfu en annarri.
Orð, sem höfðu þar með sér spumingarmerki, voru mjög ólík inn-
byrðis, þar má nefna framandorð eða slettur (laggó), dönskuleg orð
(lysthafandi (en ekki lysthafi)), orðasambönd undir erlendum áhrifum
(í lukkunnar velstandi), tökumerkingar (lána: ,fá e-ð að láni'), óæskileg-
ar beygingarmyndir orða, óæskilega setningargerð („mér" leiðir ekki
gott af því), óæskilegar skammstafanir (Itr. f. I (lítri)) svo að eitthvað
sé nefnt. Afdrif spurningarmerkisins í þriðju útgáfu urðu því á ýmsa
vegu: