Orð og tunga - 01.06.2008, Blaðsíða 29

Gottskálk Jensson: Ummyndanir klassískra orðasafna
19
má nefna nýlatneskan orðalista, Neulateinische Wortliste (NLW), sem
upphaflega var gefinn út árið 1998 á veraldarvefnum <http://www.
lrz-muenchen.de/~ramminger/>. Þessi orðalisti er uppfærður reglu-
lega og gerður út af Johann Ramminger fræðimanni á Thesaurus Lingu-
ae Latinae. í febrúar 2007 voru í NLW nálægt 8000 sérstaklega nýlat-
nesk orð, sem safnað hafði verið úr 1234 höfundum og 2243 verkum.
Eins og orðabók Hovens er NLW afar gagnlegt tæki fyrir sagnfræði-
legar, málvísindalegar og bókmenntafræðilegar rannsóknir á latnesk-
um endurreisnartextum. Einnig er að finna nýlatneska orðalista í ýms-
um útgefnum bókum og tímaritum (t.d. Instrumentum lexicographicum
sem gefið er út á hverju ári í heftum tímaritsins Humanistica Lovani-
ensia).7
Lexicon recentis Latinitatis (Orðabók yfir latneskt nútímamál) geym-
ir yfir 1500 orð og er gefin er út af félaginu Latinitas. Félagið var stofn-
að með páfabréfi árið 1976 af Páli páfa VI. Tilgangurinn er meðal ann-
ars sá að taka saman og smíða latnesk nýyrði til þess að þýða orð í
ítölsku sem ásamt latínu er opinbert tungumál í Páfagarði. í þessari
orðabók má meðal annars finna latneska þýðingu á hinu algenga fasta
orðalagi a priori sem greinilega er ekki álitið skiljanleg latína. A priori
er þýtt svo á latínu: ex antecapto iudiciol
Mesta stórvirki íslensks lexíkógrafs á þessu sviði er latnesk og
grísk orðabók Páls Árnasonar, eða Paul Arnesen eins og hann nefnd-
ist í Danmörku, þar sem hann varði allri sinni starfsævi. Páll fæddist
á Breiðabólsstað í Snæfellsnessýslu árið 1776. Ættingi hans tók hann
með sér til Danmerkur þegar hann var fjórtán ára og kom honum fyr-
ir í latínuskólanum á Helsingjaeyri. Hann kom afar sjaldan til íslands
og síðast árið 1800 en hélt tryggð við íslendinga og hjálpaði að sögn
mörgum íslenskum námsmanni í Danmörku. Grísk-danska orðabók-
in hans, Græsk-Dansk Ordbog til Brugfor den studerende Ungdom, sem
prentuð var 1830, var frumherjaverk, um 1900 síður að lengd, og auð-
vitað sárgrætilegt frá sjónarhóli íslendinga að hún skyldi ekki hafa
verið með íslenskum skýringum. Þó skrifar Páll á eftir nafni sínu á
titilsíðu skammstöfunina Isl, sem stendur fyrir 'islænding', eins og
væri það lærdómstitill. Páll gaf einnig út Ny Latinsk Ordbog til brug
7Yfirlitið um nýlatneskar orðabækur í þessari efnisgrein byggir á og endurseg-
ir efni úr Marc van der Poel, ritdómur um „René Hoven, Lexique de la prose latine
de la Renaissance. English translation by Coen Maes. Leiden: Brill 2006". Bryn Mawr
Classical Review 2007.03.12. Slóðin er: <http://ccat.sas.upenn.edu/bmcr/2007/2007-
03-12.html>.