Orð og tunga - 01.06.2008, Blaðsíða 78

68
Orð og tunga
Hér verður skýring Kristjáns talin rétt, og fleiri fræðimenn hafa
fallist á hana, t.d. Jón Helgason (1967:138) og Jónas Kristjánsson.9 Jón-
as segir m.a. í útgáfu sinni á Víga-Glúms sögu (1956:84nm.):
Klgmbr var smíðatöng, sem var gerð úr hvalbeini og not-
uð eins og skrúfstykki nú á dögum. Aftan í töngina var
rekinn fleygur, sem klemmdi hana saman að framan, og
mun fleygurinn hafa verið nefndur klambrarveggr. Síðan
gat orðið táknað fleyg almennt, og kemur sú merking fram
í Glúmu og Sturlungu.
Löngu síðar notar Jónas orðið klambrarveggur, eins og ekkert væri, í
skáldsögu sinni Eldvígslunni (1983:95): „Nú skulum við ryðjast út allir
senn og láta klambrarvegginn ganga í gegnum fylkingu fjandmann-
anna".
Fleiri hafa gripið til þessa orðs á síðustu mannsöldrum. í kvæði
Kolbeins Högnasonar um Víga-Glúm hefir höfundur hugsað sér að
klambrarveggur væri svínfylking, eins og það orð var stundum skýrt
áður fyrr: „klambrarvegg þó kynni að búa / kynjaskjótt, er mest við
lá" (Kolbeinn Högnason 1943:136).10
Þetta er skýringin í útgáfu Víga-Glúms sögu 1786. Þá höfðu menn
þó ekki áttað sig á uppruna orðsins veggur, heldur var miðað við
klambrarhnaus og lögun hans (sbr. Kristján Eldjárn 1953:152-153). En
sr. Björn Halldórsson lagði allt aðra merkingu í þetta orð og fer villur
vega. Orðið klömbur vantar í orðabók hans, og honum var ekki ljóst að
það leynist í orðinu klambrarveggur sem hann misskilur og þýðir með
„agger, ex frustis glaciei rarus, & non solidus". Danska þýðingin er
„en utæt og skrobelig Væg af frossen Jord eller Isstykker". í skýring-
um Björns til Jóns Svefneyings (sbr. 4.2.1) er sagt að klambrarveggur sé
hinn allra óþéttasti og veikasti veggur, „enn in specie veggur hladinn
af isbrotum", eins og hann kemst að orði. Dæmið úr Sturlungu, þar
sem „fylkingenn ravfst eins og klambrarveggur", samkvæmt skiln-
ingi Bjöms, er nefnt til marks um hina lökustu byggingu, „ad klambra
upp", bætir hann við.11 Hann tengir þannig fyrri hlutann við sögnina
9Skýring Kristjáns er þó minna þekkt meðal fræðimanna en hún á skilið, virðist
t.d. ekki hafa náð til þeirra sem síðast gáfu út Sturlunga sögu. Sjá 45. nmgr. - í íslenskri
orðabók 2002 er fyrsta merkingin ranglega talin hin sama og orðsins klömbruveggur.
10í netútgáfu OH er þetta dæmi ranglega fært undir flettiorðið klambraveggur.
nSjá Björn Halldórsson 1992:269, u. Klambrar-veggr.