Orð og tunga - 01.06.2008, Qupperneq 75

Baldur Jónsson: Klambrar saga
65
Þjms. 9215. Þessi klömbur úr hvalbeini fannst í fjörunni í Stykkishólmi 1926 (Kristján
Eldjárn 1953:155). Hún er 10,3 cm að lengd og sést hér í fullri stærð. Klambrarvegg-
inn vantar, þ.e. lausan fleyg úr tré eða beini. Teiknaðar myndir af klömbrum með fleyg
má sjá í íslenzkum sjávarháttum3 (Lúðvík Kristjánsson 1983:35) og Úr torfbæjum inn
í tækniöldl (2003:451). - Ljósm.: Þjóðminjasafn íslands.
Frá 18. öld eru ekki heldur aðrar heimildir um orðið klömbur en rit
fræðimanna, málfræði Jóns Magnússonar, sem getur ekki merkingar,
og orðabók Jóns úr Grunnavík sem gefur nákvæma lýsingu á klemmi-
töng, en notkunardæmi eru engin. Þá vekur athygli að klömbur er ekki
flettiorð í orðabók Björns Halldórssonar (útg. 1814).
Þegar kemur fram á 19. öld, er einnig lítið um heimildir, en þá
er klömbur ekki síður haft í óeiginlegri merkingu um herkví, ógöng-
ur, klípu eða vandræði (sbr. Margeir Jónsson 1924:17). Dæmi: „Óvíst
að mjer takist að vinda mig úr klömbur þessari" (Torfhildur Þ. Hólm
1889:520). Oftast er orðið þó haft í fleirtölu í þessari merkingu, t.d.
vera í klömbrum með e-ð. Þá hefir klömbrum líklega verið skilið sem þg.
af fleirtöluorðinu klömbrur fremur en þg. ft. af klömbur. Það mál skýrist
hér á eftir.
Páll Bjamarson (1860-1952), oft kenndur við Winnipeg, ritaði fáein
orð um bæjamafnið Klömbur í Blöndu 1921-1923. Þótt skýring hans á
nafninu sé tæplega rétt, em sumar athugasemdir hans eftirtektarverð-
ar. Hann segir m.a. (bls. 278) að orðin klambra og klömbrur hafi mtt sér
til rúms í daglegu tali „til miska klömbur", eins og hann orðar það.
verið skilið sem fleirtölumynd. Þetta er innskot í J (= MS Junius 120) sem er upp-
skrift af orðabók Guðmundar, gerð einhvern tímann á árunum 1665-1678 (sjá útg.
1999:xiv).