Orð og tunga - 01.06.2008, Blaðsíða 67

Laufey Leifsdóttir: íslensk orðabók í hálfa öld
57
endum að finna eingöngu þar, s.s. sjaldgæfari orðatiltæki, afbrigði og
upprunaskýringar. Nú á síðasta ári kom Stafsetningarorðabókin út og
það er fullt tilefni til að velta því fyrir sér hvert jafnvægið eigi að vera
á milli hennar og íslenskrar orðabókar. Eiga Stafsetningarorðabókin og ís-
lensk orðabók að vera samhljóða í þeim upplýsingum sem þær gefa um
rithátt orða? Það hlýtur að teljast eðlilegt að íslensk orðabók fylgi Staf-
setningarorðabókinni á þann hátt að aðalritháttur orða í íslenskri orða-
bók sé sá sami og gefinn er upp í Stafsetningarorðabókinni. íslensk orða-
bók býr þó yfir ákveðnu frelsi umfram Stafsetningarorðabókina. Hlut-
verk hennar hlýtur alltaf að vera að lýsa íslensku máli og málnotkun
auk þess að gefa upplýsingar um ríkjandi ritháttarvenjur og einnig af-
brigði í rithætti sem ekki teljast beinar villur. Þar hefur bókin nýtt sér
nokkrar leiðir við framsetningu hingað til, t.d. þá að raða uppflettiorð-
um í nokkurs konar forgangsröð eða með vísunum.
a) Hliðarmynd, valkvæð skv. stafsetningarreglum
alls kyns, alls kyns L ÓB • alls konar
b) Algeng hliðarmynd, þó ekki skv. reglum
eins og (einsog) ST1 um samanburð t> stór eins og tröll / rétt eins og
hvað annað...
c) Vísun
aftr I á, aftr I eftir o.s.frv. STAFS —> aftur (6)
Hliðarmynd innan sviga (dæmi b) merkir að hún er algengur ritháttur
orðs þó hún sé ekki leyfð í opinberum ritreglum. Hliðarmynd án sviga
(dæmi a) er því sem næst jafngild aðalmyndinni en röðun þeirra gef-
ur þó ákveðnar vísbendingar. Vísim (dæmi c) er svo enn ein aðferð
en með vísunarflettum eins og hér er verið að benda á viðurkenndan
rithátt.
Jafnvægið á milli þess sem hinn almenni notandi á að geta gengið
að sem vísu í íslenskri orðabók og hins sem er ástæða til að ætla hon-
um að finna annars staðar liggur ekki alltaf í augum uppi en hæfi-
lega verkaskiptingu má telja af hinu góða og slík verkaskipting ætti
að leiða til markvissari og skýrari orðabókartexta.
4 Hvert skal stefnt?
Orðabók lifandi hmgumáls er aldrei búin, eins og Mörður Ámason
segir í formála sínum að þriðju útgáfu. Tæknilegur grunnur hefur ver-