Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2016, Side 7

6
árið 1991 og er löngu orðin klassísk grein á sínu sviði. Í greininni fjallar
Williams um klám, hryllingsmyndir og melódramatískar vasaklútamyndir
sem kvikmyndagreinar sem einkennist af líkamlegri ofgnótt, með sérstakri
áherslu á kvenlíkamann, og njóti meðal annars þess vegna takmarkaðrar
listrænnar virðingar. Hún beinir þar sjónum að „hversdagslegum nautn-
um kvikmyndaáhorfs“ til að skýra menningarlega virkni þessara „líkams-
greina“. Seinni greinin sem hér er birt í íslenskri þýðingu, „Grófir drættir“,
er frá 2014. Höfundur hennar er ungur fræðimaður á sviði bókmennta og
miðlunar, Eugenie Brinkema. „Grófir drættir“ er róttæk og sláandi grein-
ing á klámmyndinni Innbroti (e. Forced Entry) frá 2002. Í stað þess að dvelja
við það sem er siðferðislega athugavert við ofbeldisfullt innihald myndar-
innar einblínir Brinkema á formgerð hennar og það formlega ofbeldi sem
einkennir hana. Markmið hennar er ekki að gera lítið úr siðferðislegum
vafamálum kvikmyndarinnar – sem ættu að vera augljós – heldur meðal
annars að undirstrika ábyrgð fræðimanna frammi fyrir slíkum myndum
sem fræðilegum viðfangsefnum, þar sem þeir gætu einmitt freistast til þess
að draga úr ólystugri hliðum þeirra. Williams og Brinkema skrifa báðar
um klám sem kvikmyndagrein en greinar þeirra eru dæmi um tvær gjör-
ólíkar leiðir til þess að nálgast viðfangsefnið.
Þrjár ritrýndar greinar birtast utan þema. Í þeirri fyrstu glímir Hjalti
Hugason við spurningar sem vakna af því tilefni að brátt hefur hálf öld
liðið síðan Marteinn Lúther hóf siðbótarstarf sitt: Hvenær varð íslenska
þjóðin lútersk? Er hún það enn? Ef ekki, hvenær hætti hún að vera það? Í
fyrri hluta greinarinnar er lýsandi aðferð beitt við að svara því hvenær hið
lútherska skeið hófst í sögu Íslands. Síðari hluti greinarinnar er helgaður
spurningum um það hvort skeiðið vari enn og greinandi aðferðum beitt til
að varpa ljósi á það hvað felst í því að vera lúthersk þjóð, samfélag eða ríki.
Bergljót Soffía Kristjánsdóttir fjallar þá um sjálfsævisögu Bjarna Bern-
harðs, Hin hálu þrep, sem kom út á síðasta ári. Þótt Bergljót setji verk Bjarna
í samhengi annarra íslenskra bókmennta telur hún verkið hafa nokkra
sérstöðu í þeim hópi, meðal annars vegna þeirrar áhrifaríku reynslu sem
lýst er í frásögninni og hinna ólíku tjáningarhátta sem höfundur beitir.
Greinin fjallar öðrum þræði um skitsófreníu, sem verður útgangspunktur
fyrir greiningu á Hinum hálu þrepum sem sækir jafnframt í ýmis fræði og
áhrif verksins á greinarhöfund.
Í þriðju og síðustu greininni, sem Birna G. Konráðsdóttir þýddi, fjalla
Markus Meckl og Stéphanie Barillé um rannsókn sína á vellíðan og ham-
GUðRúN ELSA BRAGADÓTTiR OG KRiSTÍN SvAvA TÓMASDÓTTiR