Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Page 68

J ó n K a r l H e l g a s o n
68 TMM 2012 · 1
1837 og 1841. Samkvæmt því var Jónas í raun að þakka fyrir sig – gjalda
líku líkt – þegar hann kallaði Bjarna „þjóðskáld“ í erfikvæði sínu 1843.
3
Hannes Hafstein var einnig í fimm manna útgáfunefnd Bókmennta-
félagsins vegna ljóðasafns Bjarna Thorarensen. Kosið var í nefndina
á félagsfundi vorið 1883 og hlaut Hannes að þessu sinni flest atkvæði
eða 28. Aðrir nefndarmenn voru Finnur Jónsson (24 atkv.), Bogi
Thorarensen Melsteð (17 atkv.), Jón Þorkelsson (14 atkv.) og Einar
Hjörleifsson (13 atkv.).21 Allir voru þeir tæplega hálfþrítugir og höfðu
verið samtíða við háskólann í Kaupmannahöfn en tilheyrðu þar ólíkum
fylkingum. Hannes og Einar voru í Verðandihópnum sem hinir þrír
höfðu takmarkaðan þokka á, enda tilheyrðu þeir andstæðri klíku: Vel-
vakandahópnum. Í bréfum heim þetta ár kölluðu þeir Jón og Finnur
Verðandimenn til að mynda ýmist rennisteinsklíkuna (með vísan til
efnisvals raunsæisskálda og jafnvel lifnaðarhátta því Velvakendur voru
bindindissamari) eða Tryggvaskáldaklíkuna og vönduðu henni ekki
kveðj urnar.22 Þó kom það í hlut Einars að rita inngang ljóðasafnsins
en ljóst er að Boga þótti þar freklega framhjá sér gengið. Um það vitnar
eftirfarandi klausa í innganginum:
Einn af nefndarmönnunum er Bjarna ekki með öllu óskyldur, eins og mörgum
mun kunnugt, og hafði auk þess, að sjálfs hans sögn, um margra ára tíma fengizt
við að safna öllu því, sem hann gat upp grafið um Bjarna. […] Hann hefur hreint
og beint neitað að láta mig fá að vita nokkurn skapaðan hlut skriflega eða munn-
lega um Bjarna Thórarensen, og höfum við þó hinir nefndarmennirnir reynt til,
bæði með illu og góðu, að fá það hjá honum, sem hann vissi.23
Orðalagið „Bjarna ekki með öllu óskyldur“ vísar til þess að Bogi var
sonur Jóns Melsteð og Steinunnar, dóttur Bjarna Thorarensen. Þver-
móðska Boga verður enn skiljanlegri í ljósi þess takmarkaða álits sem
Einar virðist hafa haft á afa hans sem skáldi. Líkt og Hannes í inngangi
að kvæðum Jónasar mælir Einar þá Bjarna hvorn við annan. Honum
virðist Jónas vera betra náttúruskáld, Bjarni nái sér hins vegar á flug
í ástarkvæðum og hafi þar að auki ort „betri erfiljóð en Íslendingar
hafa nokkurn tíma fengið að sjá fyrr eða síðar“.24 Allt hljómar þetta
kunnuglega en í lokaorðum sínum segir Einar:
Bjarni er um fram allt skáld, en hann er ekki listamaður að sama skapi. Jeg
vonast eptir að það sje mönnum þegar ljóst af því, sem jeg hef sagt um hann, að