Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Síða 69

L á r v i ð a r s k á l d
TMM 2012 · 1 69
hann sje skáld hins innra, ekki hins ytra, sýnilega. Það kemur og fram í kvæðum
hans, að því er til kveðandi kemur. Hann yrkir optast undir fornyrðislagi, og það
allopt nokkuð óreglulega. Að því leyti hefur hann engar nýjar brautir rutt, en
skilið það alveg eptir handa Jónasi Hallgrímssyni. Hann kann ekki einu sinni
að yrkja undir hexametri á íslenzku, og það hefur enginn Íslendingur gert, svo
jeg viti til, fyr en Jónas Hallgrímsson gerði það. Hvað kveðandi viðvíkur, er
ekki heldur neitt af kvæðum hans snilldarverk, nema kvæðið „Sortanum birta
bregður frí“.25
Hér er ekki lengur um það að ræða að þeir Bjarni og Jónas standi jafn-
fætis heldur er niðurstaðan sú að sá síðarnefndi geti einn talist frum-
legur listamaður, þess umkominn að skapa fjölda snilldarverka.
Enn um hríð átti Bjarni sér þó hóp öflugra aðdáenda sem andmæltu
því viðhorfi sem þarna kom fram og ræktuðu minningu skáldsins með
nýstárlegum hætti. Á þrettándanum 1887 efndu stúdentar í Kaup-
mannahöfn til hátíðar í tilefni af hundrað ára afmæli Bjarna viku fyrr.
Fluttar voru tvær ræður, drukkin minni skáldsins og ljóð þess lesin upp
og sungin. Þorsteinn Erlingsson talaði fyrstur og ræddi meðal annars
um „einkunnir þær, sem Bjarna hafa verið gefnar sem skáldi af þeim,
sem um hann hafa ritað á síðustu árum, og þótti honum þær ófull-
komnar og óljósar“. Sjálfur sagði hann að þótt kvæðabók Bjarna væri
lítil að vöxtum væri „hvert orð í henni […] gullvægt“. Næstur hélt Jón
Jakobsson „áhrifamikla og snjalla ræðu fyrir minningu Bjarna, sem
hann kvað vera skáldkonung vorn. Hann minnti á, að þar sem vjer
hjeldum afmælishátíð Bjarna hjeldum vjer afmæli nýíslenzks skáld-
skapar“. 26 Þetta kvöld var jafnframt efnt til samskota um gerð brjóstlík-
neskis af Bjarna sem setja skyldi upp í Reykjavík. Aðalhvatamaður þessa
fyrirtækis var Björn Bjarnason cand. juris „enda gaf hann líka mest (25
kr.)“ en alls söfnuðust um 160 krónur meðal veislugesta.27 Þeir gátu líka
keypt „góða mynd („Cabinetsmynd“)“ af skáldinu sem „fótgraf“ Crome
hafði tekið.28 Kostaði hver mynd tvær krónur og gaf ljósmyndarinn
helming verðsins í söfnunina. Í lok kvöldsins var síðan stiginn dans, „og
mátti sjá í danssalnum nafn Bjarna í gagnsæismynd“.29
Á næstu misserum söfnuðust alls um 400 krónur meðal Íslendinga
í Kaupmannahöfn vegna brjóstmyndarinnar en það var aðeins um
helmingur þeirrar upphæðar sem þörf var á. Vorið 1887 birtist því
áskorun í blöðum heima á Íslandi þar sem sagði meðal annars:
Í þeirri vissu von, að landar heima á Fróni muni ekki síður vilja heiðra minningu
hins ágæta skáldsnillings Íslands, Bjarna Thórarensens, leyfum vjer oss að skora
á þá, bæði konur og karla, að styrkja til þess með fjárframlögum, sem náttúrlega