Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Síða 129

Tímarit Máls og menningar - 01.02.2012, Síða 129
D ó m a r u m b æ k u r TMM 2012 · 1 129 ingaböndum sem síst gátu talist gæfuleg manni með sjálfstæðan höfundarmetn- að“ (120). Ekki get ég fallist á þetta. Ritun ævi- sögunnar tekur ekkert frá Elíasi sem höfundi – annað en tíma, ekki svo ýkja mikinn. Elías virðist ekki hafa lagt neitt til textans sem heitið geti, ekki breytt neinu af því sem Þórður kom með til hans til skráningar. Að auki hefst ritun þess texta sem gefið var nafnið „Menn er máttur“ ekki fyrr en 1961 – á sjöunda áratugnum. Hitt má svo vel telja líklegt, að Þórður hafi með frekri afskiptasemi af högum Elíasar haft drjúg lamandi áhrif á sjálfstraust hans til ritverka. Um þetta stríð tilfærir Þorsteinn bréf sem ganga á milli meistara og lærisveins á árunum 1950–1952. Í þeim neytir Þórð- ur allra bragða í leik sínum með heimtufrekju, lof og last. Sem fyrr segir reynir hann miskunnarlaust að rjúfa tengsli Elíasar við kvenfólk. Meira en svo: hann þreytist ekki á að útlista hve lélegir og ómerkilegir svo til allir menn séu sem Elías umgengst, svo aumir reyndar að Þórður geti varla verið þekktur fyrir að þekkja mann sem er í svo ömurlegum félagsskap. Um leið eys hann Elías lofi sem ástmann; eitt dæmi af mörgum er „þú ert í mínum augum besti, fegursti og yndislegasti elskhugi heimsins“ (144). Á hinn bóginn gerir Þórður margoft lítið úr Elíasi sjálfum – fyrir ætt og uppruna, menntunarskort, drykkjuskap, skort á hugrekki til að bjóða almenningsálitinu byrginn. Á einum stað segir karlinn: „Allt sem heit- ir bókmenntaleg eða listræn menning er þér óeðlilegt og fjandsamlegt“ (165). Hitt gæti verið verst, hve lítið hann gerir úr Elíasi sem rithöfundi – en hann er um þetta leyti að vinna sinn besta sigur með Vögguvísu og hefur gefið út alls fimm bækur á stuttum tíma. Þórður lætur til dæmis eins og hann geri Elíasi mikinn greiða með því að taka við bókum hans: „Ég skal þiggja einhverja af bókum þínum þegar ég hefi faðmað þig þúsund sinnum með góðum árangri“. Og í bréfi til vinar Elíasar sem hann hlaut að sjá segir Þórður: „Er nokkur sanngirni í því að ætlast til að að ég, sem svo að segja frá barnsaldri hefi notið þess besta og fullkomnasta sem til er í listum og bókmenntum, fari nú á gamalsaldri að eyða tíma í að lesa bækur óþroskaðra og lítt menntaðra unglinga?“ (133). Stundum slær Þórður í aðra sálma, mildar dóma sína, segir t.d. að hann geri sér grein fyrir eigin frekju og yfirgangi og að hann hafi sjálfur alltaf verið í miklu betri aðstöðu en Elías til að „bjóða þjóðfélaginu byrginn og sýna almenningsálitinu fyrirlitningu“ (142). Og þegar Elías skrifar söguna frægu um hann sjálfan – þá er það vitanlega mesta snilldarbók sem, sett hefur verið saman síðan Immanúel Kant leið! En sama er: þetta er, þegar á heildina er litið, hin versta meðferð. Og hún kemur ofan í kaldar orðsendingar frá öðrum áhrifa- manni í lífi Elíasar – útgefanda hans Ragnari í Smára. Ragnar hefur, eins og Þorsteinn rekur ítarlega, skrifað skjól- stæðingi sínum, ungum og efnilegum rithöfundi, fýlubréf þar sem hann fer háðulegum orðum um tvær skáldsögur hans – og er önnur Vögguvísa sem Ragnar áttar sig bersýnilega ekkert á. Ragnar gengur svo langt í lítilsvirðing- unni að tala um að kannski ætti Elías að koma sér í kynni við útgefanda sem ekki gefur út bækur til að selja öðrum „held- ur lætur gera þær handa sjálfum sér eins og málverk sem enginn utan eigandinn fær nokkurntíma augum litið“ ( 95). Samt er enn engan bilbug á Elíasi að finna. Hann heldur áfram ótrauður og lýkur fyrra bindi hinnar stóru skáldsögu sinnar, Sóleyjarsögu, sem út kemur
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.