Tímarit Máls og menningar - 01.09.2015, Page 115

„ H a g i ð y ð u r a ð h æ t t i f ö r u m a n n a“
TMM 2015 · 3 115
kunna að hegða sér á slíkum stað. Hann bendir á að þeir sem ekki kunna að
haga sér kunni það ekki vegna þess að þeir skynji „ekki nema ytra gerfið“, en
bætir síðan við: „og kannski ekki einu sinni það.“ Það sem hann á við er að
það er tvennt að skilja og skynja; það er fleira í heimi en það sem virðist vera:
There are more things in heaven and earth, Horatio,
Than are dreamt of in your philosophy.52
En þarna liggur líka undir sú staðreynd sem Benjamin bendir á, að árunni
hefur hnignað. „Fjöldinn hefur nú jafn knýjandi þörf fyrir að færa hlutina
„nær“ sér bæði í landfræðilegum og mannlegum skilningi og að yfirvinna hið
einstæða við hvern atburð með því að notast við eftirmynd hans.“53 Þetta
er einnig ástæðan fyrir virðingarleysinu á helgum stöðum; eftirmyndin er
þekkt og kyrrðin er óbærileg, því að henni hefur verið útrýmt hvarvetna.
Þegar maðurinn helgar sér eitthvað þá tapar það helginni, líkt og gerðist
þegar málið varð mannsins.
Reynt er, með pílagrímsferð sem þessari, að komast að einhverjum kjarna,
einhverju ósviknu, einhverju sem er en er þó ekki, því auðvitað er hvorki
Frans frá Assisi þarna sjálfur né fylgismenn hans. Thor er ekki á þessum
stað til að vitja manns heldur til að fylla upp í söguna, hafa uppi getgátur um
ástæðu þess að hann (Thor sjálfur eða í það minnsta sögumaðurinn Thor) er
þarna og af hverju þessi dulúð stafi. Óljóst er hvað það er nákvæmlega á svona
stað sem krækir í mann, en það er þó greinilega eitthvað sem talar til okkar
úr fortíðinni og tjáir eitthvað sem þá var hér og nú en er okkur nú þá og þar.
Það er nákvæmlega þetta hér og nú sem Thor lýsir. Í lýsingu sinni er hann í
leit „að hinum agnarsmáa neista tilviljunarinnar, hér og nú sem hefur brennt
veruleikann inn í myndina; að finna hinn vart greinanlega stað í myndinni
þar sem framtíðin hefur komið sér fyrir í löngu liðnu augnabliki“.54
Spennan í þessum texta Thors, sem fjallar beint um trúarbrögðin, um
kaþólskuna, er af öðrum toga: „Í kaþólsku er margslungnasti loddaraskapur
og tilbrigðaríkasti sem til er í kristni. En þar er líka dýrasta og dýpsta og
fegursta sem til er í kristni.“ Hér glímir skáldið beint við veraldlegt svipmót
kirkjunnar annars vegar, en hins vegar veltir hann upp dulúðinni sem hann
telur greinilega liggja í djúpi þessara trúarbragða.
Nákvæmlega þessir þættir togast á í texta Thors en hann hrífst af
ákveðnum hluta kaþólskunnar og maður velkist ekki í vafa um hvað það er;
það eru launhelgarnar: „En að hinu leytinu er fórnin, stríðið við hismið og
leitin að hinum eilífa kjarna.“ Thor er þess meðvitaður að altarissakramentið
hjá kaþólskum er messufórn þar sem litið er svo á að fram fari endurtekning
á fórnardauða Krists. Fórnin, stríðið við hismið og leitin að hinum eilífa
kjarna, þessar pælingar eru nátengdar hugmynd Thors um manneskjuna
sem heldur út á vegina að kljást við veðrin. Hér er gagnlegt að taka aftur upp
þráðinn frá því fyrr í þessari grein, komið er að því að vinna úr þeirri hug-
mynd að sá sem kastað sé út á vegina sé Jesús Kristur.