Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Síða 32

Þ o r g e i r Tr y g g va s o n
32 TMM 2017 · 3
Helgi:
hafið þér ginnt með græsku þessa mey
og frekum klækjum eitrað hennar hug?
Hallgrímur:
Hvort beittuð þér hér illum ballarbrögðum
til þess að byrla blíðu hennar eitri?
Ekkert í orðskýringum þeirra ensku útgáfna sem ég hef skyggnst í gefa undir
fótinn þessari „ballar-tengingu“. Rétt er að hafa líka í huga að hér er það ekki
klámkjafturinn Jagó sem hefur orðið, heldur einn úr yfirstéttinni. Það er því
fólgin afgerandi listræn ákvörðun í þessu orðavali. Ákvörðun sem mér finnst
orka tvímælis, burtséð frá öllum pempíuskap.
Stundum eru hinar blautlegu lausnir bæði snjallar og viðeigandi, eins og
þegar Jagó lýsir Desdemónu sem „eftirlæti reðurguðanna“ (2.3.17), sem hjá
Shakespeare er „sport for Jove“. Hallgrímur gerir réttilega ekki ráð fyrir að
grísk goðafræði sé nægilega ofarlega í huga hins almenna íslenska leikhúss-
gests að fjölþreifni Júpíters skapi réttu myndina. Lausnir Helga („samboðin
Júpíter“) og Matthíasar („fullboðin Júpíter“) gera alls ekki sama gagn.
Annars staðar orkar það tvímælis að elta kynferðislegar aukamerkingar
alla leið. Þegar eitur Jagós er farið að virka af fullum krafti í huga Márans
segir hann á einum stað:
I had rather be a toad
And live upon the vapour of a dungeon
Than keep a corner in the thing I love
For others’ uses.
3.3.274–277
Í orðskýringum Arden-útgáfunnar er bent á aukamerkinguna corner=píka.
Hallgrímur fylgir þeirri hugsun alla leið:
Ég væri frekar
ein veggjalús í fúlum fangaklefa,
en þurfa’að eiga ást með loðnu gati
sem öðrum stendur opið.
Hjá kollegum hans þarf hins vegar, eins og í frumtextanum að skynja auka-
merkinguna að baki orðunum:
Matthías:
Heldur væri’ eg
ein eðla niðrí fúlum fangaklefa,
en nokkur annar skuli eiga skot
af skála minnar ástar.