Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Qupperneq 63

L e i t i n a ð r ó t u n u m
TMM 2017 · 3 63
allt og allt eiga hennar líkar sér von, þeir geti stýrt ferð sinni vilji þeir það.
Með verkum sínum vill hún vekja von í brjóstum þeirra sem búa við erfiðar
aðstæður og hafa upplifað eitthvað svipað og hún sjálf. Henni tókst að upp-
hefja sig yfir „gettóið“ og losna úr viðjum þess; þannig uppfyllir hún að ein-
hverju leyti bandaríska drauminn. Sjálf hefur hún sagt að hún skrifi fyrir unga
fólkið nú á dögum og framtíð þess: „Mín kynslóð vill lesa um þessa reynslu,
við viljum koma henni áfram til barnanna okkar […] í mörgum skrifum
mínum er ég nánast að skrá líf mitt fyrir unga fólkið, fyrir næstu kynslóð.“9
Heimalandið og bækur Santiago á spænsku
Flestar bækur Santiago hafa verið þýddar nánast jafnóðum á spænsku. Fyrstu
bókina Cuando era puertorriqueña þýddi hún sjálf og kom hún út árið eftir
ensku útgáfuna, aðra bók sína þýddi hún einnig en síðari bækur hennar
hafa aðrir þýtt. Í inngangi að spænsku útgáfunni segir höfundur frá því
hversu flókið það hafi verið að þýða bókina. Bókina skrifaði hún á ensku um
reynslu sem hún hafði upplifað á spænsku og þegar kom að því að segja frá
reynslu sinni á spænsku vandaðist málið. Þarna skildi hún að „menningar-
færslurnar“ höfðu átt sér stað ekki nema að hluta til. Hún tilheyrði hvorki að
fullu Bandaríkjunum né Púertó Ríkó, heldur báðum löndunum að hluta til,
hún hefur fundið sér stað mitt á milli menningarheimanna tveggja. „Þegar
ég var lítil vildi ég verða púertóríkönsk sveitastelpa, sem unglingur vildi ég
verða bandarísk. Eftir að ég varð fullorðin er ég hvort tveggja, sveitastúlka
frá eyjunni og bandarísk, og ég ber ‚mörlandann‘ með stolti og reisn“ segir
höfundur í sama inngangi.10
Það er ekki sjálfgefið að samlöndum sem skrifa úr fjarlægð og á öðru
tungumáli sé vel tekið í heimalandinu. Bækur Santiago hafa fengið góðan
hljómgrunn á eyjunni, einkum og sér í lagi sú fyrsta þar sem fjallað er um
horfinn tíma sem eyjarskeggjar margir sjá eftir og sakna. Þennan liðna veru-
leika nær hún að fanga með „utanaðkomandi augum“ og saklausri barns rödd,
þess sem skrifar úr fjarlægð bæði í tíma og rúmi. Aðrar bækur hennar á
spænsku eru: El sueño de América (1997), Casi una mujer (1999) og El amante
turco (2005). Nýjasta verk höfundar, Conquistadora kom samtímis út á ensku
og spænsku árið 2011.
Esmeralda Santiago missti málið eftir að hún fékk slag árið 2011. Á tveimur
árum tókst henni að endurheimta tungumálið, bæði enskuna og spænskuna.
Jákvæð sýn hennar virðist í hvívetna fleyta henni yfir erfiða hjalla.
Heimildir
Acosta Belén, Edna og Carlos E. Santiago, Puerto Ricans in the United States. A Contemporary
Portrait, Lynne Rienner Publishers, Boulder/London, 2006.
Duany, Jorge, The Puerto Rican Nation on the Move. Identities on the Island and in the United
States, The University of North Carolina Press, Chapel Hill/London, 2002.