Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Page 88

A l d a B j ö r k Va l d i m a r s d ó t t i r 
88 TMM 2017 · 3
sjúkdómseinkennin gefa til kynna að hún hafi fengið eitlakrabba. Austen hélt
áfram að vinna að handriti sínu meðan heilsan leyfði þar til það var fullunnið
um miðjan ágúst 1816. Hún byrjaði á nýrri skáldsögu í byrjun árs 1817, Sand-
iton, en varð fljótlega svo veik að hún þurfi að leggja skrifin frá sér. Í apríl
það ár semur Jane erfðaskrá sína þar sem hún arfleiðir Cassöndru að öllum
eigum sínum, fyrir utan 100 pund sem skiptust til helminga og fóru til bróður
hennar Henrys, en hann tapaði umtalsverðum peningum þegar bankinn
hans fór á hausinn, og til ráðskonu Henrys.13 Mánuði síðar samþykkir Austen
að fara til Winchester til að leita sér lækninga. Hún lá banaleguna í College
Street nr. 8, í litlu húsi á bak við dómkirkjuna, en Cassandra vék ekki frá
henni síðustu dagana. Jane lést 18. júlí eftir erfiða banalegu og Cassandra
lýsir missi sínum á þessa leið í bréfi til bróðurdóttur sinnar Fannyar: „Ég hef
glatað fjársjóði, þvílík systir, þvílíkur vinur, sem aldrei verður bættur. Hún
var sól lífs míns, uppspretta allrar gleði, sefaði allar sorgir. Ég leyndi hana
ekki einustu hugsun og það er eins og ég hafi glatað hluta af sjálfri mér.“14
Þar sem ekki þótti við hæfi að konur væru viðstaddar jarðarfarir í upphafi
19. aldar þá fylgdi Cassandra ekki systur sinni í hinstu ferð hennar. Hún
lýsir því í bréfi hvernig hún horfir á líkfylgdina bera kistu systur sinnar í átt
að kirkjunni: „Ég horfði á litla dapurlega líkfylgdina ganga götuna á enda og
þegar hún hvarf úr augsýn og ég hafði glatað henni að eilífu, var ég jafnvel
ekki jafn yfirbuguð og ég er nú þegar ég skrifa þetta.“15
Henry Austen bjó þær tvær skáldsögur til prentunar eftir Jane Austen sem
ekki höfðu komið út, Northanger Abbey og Persuasion. Þær voru gefnar út
saman í lok árs 1817 í fjórum bindum. Sem fyrr var nafn Austen ekki að finna
á bókarkápunum, en Henry skrifaði nú æviágrip þar sem hann rakti í stuttu
máli lífshlaup systur sinnar og dró upp þá mynd af henni að hún hefði verið
góðviljuð, gallalaus og ljúf piparmey.
Austen og ástin í tveimur bókmenntagreinum samtímans
Frægð Austen óx hægt og rólega á 19. öldinni og fyrsta Austen-æði heims-
byggðarinnar má rekja til þess þegar bróðursonur hennar Edward Austen–
Leigh skrifaði ævisögu um frænku sína A Memoir of Jane Austen sem kom
út 1869 og varð gríðarlega vinsæl. Síðan þá hefur Austen verið órjúfanlegur
hluti breskrar bókmenntahefðar, en líklega hefur þó frægðarsól hennar aldrei
risið hærra en nú á 21. öldinni. Á síðustu tveimur áratugum hefur komið
út fjöldi kvikmyndaaðlagana á öllum skáldsögum hennar, bókmennta-
legar endurgerðir, hliðarsögur, framhaldssögur sem og skáldsögur um ævi
hennar. Komið hafa út ýmis konar handbækur, sjálfshjálparbækur ritaðar í
nafni hennar, kokkabækur, glæpasögur, hrollvekjur og þannig mætti lengi
telja. Á íslensku hafa komið út verkin Hroki og hleypidómar (1988) í þýðingu
Silju Aðalsteinsdóttur (eldri þýð. Ást og hleypidómar, 1956) og Emma (2012)
í þýðingu Sölku Guðmundsdóttur.16