Tímarit Máls og menningar - 01.06.2003, Page 39

Hjálpsami Þjóðverjinn sem hvarf tmm
bls. 37
viðurkenningu þessa forpokaða fólks, sem
honum finnst að þurfi svo mikið á honum að
halda. Öll hans hjálpsemi virðist raunar vera
sem ákall um viðurkenningu eða leit eftir full-
vissu um að hann hafi raunverulega náð árangri
með erfiði sínu. Þessi þrá Schraders bergmálar
í bók hans um hesta og reiðmenn og heyrist
einnig sterkt í þeim fréttatilkynningum sem
Steingrímur skrifar fyrir hann í akureyrsk blöð.
Og svo þegar landsmenn taka honum aðeins
sem góðviljuðum sérvitringi sem hæfilega mik-
ið mark er takandi á tekur hann það geipilega
óstinnt upp.
Þetta sést vel af sögu sem Steingrímur
læknir tilfærir í eftirmælum um Schrader,
ásamt hvatningu til bænda að kaupa bók hans
um hesta og reiðmenn, og birt var í fslendingi
14. apríl 1916. Steingrímur segir að Schrader
hafi oft þurft að „dýrka menn til þess að leyfa
að taka myndir af sjer." Eitt sinn hafi hann
gengið að lestarfólki sem var að koma í kaup-
stað og hafði stansað úti við kaupfélagið á
Akureyri. Schrader bað um að fá að taka mynd
af fólkinu á hestbaki og miðað við Ijósmynda-
tæknina á þeim tíma krafðist það töluverðrar
þolinmæði af ferðafólkinu. Kvenfólkinu í hópn-
um leist ekki svo illa á þessa hugmynd en karl-
mennirnir „nentu ekki eða þóttust ekki mega
eyða tíma í þann óþarfa og servisku." Schrader
lætur þá Ijósmyndara sinn þýða eftirfarandi
setningu frá sér fyrir fólkið: „Jeg eyði öllum
mínum tíma hjer í ykkar þarfir en þið viljið ekki
gera mjer augnabliksgreiða á móti." Þá létfólk-
ið loksins til leiðast.
Samt sem áður virðist Schrader ekki hafa
fært mikla peninga hingað til lands. Að vísu var
bygging Caroline Rest töluvert fyrirtæki, en þó
hjóm eitt miðað við þá fjármuni sem hann virð-
ist hafa varið til fátækraaðstoðar í Bandaríkjun-
um. Hjálpsemi hans við Islendinga fólst fyrst
og fremst í því að búa á meðal þeirra. En sú
spurning vakir samt af hverju hann kaus að
skrá sig inn á Hótel Akureyri vorið 1912 og
dvelja þar til dauðadags fjarri vinum og fjöl-
skyldu. Vísbendingar um svarið má ef til finna í
tildrögum þess að hann fyrirfór sér haustið
1915.
Um endalok Schraders
Haustið 1915 gaf Schrader til kynna að hann
vildi halda aftur til Þýskalands. Steingrímur
læknir útvegaði honum far með síldarbátnum
Helga magra sem var á leið á síldveiðar við Nor-
egsstrendur, en aðrar siglingar lágu niðri vegna
stríðsins. Skipstjóri Helga magra, Stefán Jóns-
son frá Knarrarbergi, segir í endurminningum
sínum að þá hafi honum virst Schrader vera
„mjög aldraður orðinn". Hann hafi einnig verið
sjúkur „og svo farlama að hjálpa varð honum
upp og niður stiga". Ef fæðingarár Schraders er
rétt fært í bandarískum skrám (1858) hefur
hann þó aðeins verið 57 ára og þess vegna
fjarri því að vera gamalmenni ef miðað er við
aldur. Allt bendir því til þess að hann hafi verið
farinn að þjást af einhvers konar hrörnunarsjúk-
dómi sem hafi rænt heilsu hans og fjörvi. Þeg-
ar kom að brottför gerði Schrader sér ferð til
Kristínar, konu Steingríms læknis/ og skildi þar
eftir sellóið sitt sem hann hafði svo oft leikið á
við undirspil hennar, en hélt síðan til skips.
Hljóðfærið var lúið og gamalt og alls ekki jafn
ríkmannlegt og búast hefði mátt við. Það hafði
greinilega fylgt Schrader um mjög langa hríð, ef
til vill frá því að hann var ungur og fátækur
æskumaður, en nú vildi hann skilja við það. Var
þetta fyrirboði þess sem á eftir fór.
Að kvöldi annars dags eftir að siglingin hófst
lét Schrader bera sig upp á þilfar og sat þar alla
nóttina í austanandvara og tunglskini. Þegar
kom undir morgun bað hann um að allur hans
farangur yrði sóttur, lét síðan henda skjölum
„íslenzk börn" kallast þessi mynd í bók
Schraders Hestar og reiðmenn á Islandi.
Myndin er tekin á Akureyri.