Tímarit Máls og menningar - 01.06.2003, Page 47

um á dag í tolla en stjórn hans væri ekki fær um
að greiða kennurum laun, 16 dollara á mán-
uði.'8 Til að koma á fót framtíðarstjórnskipan
var hið forna „Loya Jirga" skipað og kom það
fyrst saman í júlí árið 2002. Ráðið er skipað um
1500 manns og þar af eru um 200 konur. Hvert
hérað á átta fulltrúa og ein kona varð að vera
meðal þeirra, þrátt fyrir mótmæli stríðsherrana
sem ráða mörgum héruðunum. Pastúnar eru
fjölmennastir og telja sig réttmæta stjórnendur
landsins. Hamid Karzai er pastúni en andstæð-
ingar hans telja að tajikinn Fahim hafi of mikil
völd í stjórninni.
Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna hefur ár-
lega samþykkt ályktun um frekari uppþyggingu
landsins, nú síðast í lok mars.'9
Lokaorð
Endalok kalda stríðsins leiddu af sér nýja
heimsmynd, sem er enn í mótun. Rúmum ára-
tug eftir fall Sovétríkjanna eru Bandaríkin að
berjast við andstæðinga þeirra í Afganistan,
andstæðinga sem Bandaríkin áttu ríkan þátt í
að skapa. Herstjórn Bandaríkjanna í Afganistan
hefur gert þau reginmistök að styggja pastúna
sem hafa verið ráðandi afl í landinu og haldið
um valdataumanna í Kabúl. Á síðasta ári sam-
þykktu forseti Bandaríkjanna og bandaríska
þingið 3,3 milljarða dollara framlag til uppbygg-
ingar og friðargæslu í Afganistan á næstu árum.
Aðeins brot af þessum fjármunum hefur hins
vegar skilað sér til landsins þar sem forsetinn
„gleymdi" að gera ráð fyrir þeim í fjárlagagerð-
inni fyrir 2003. Þingið kom til hjálpar og útveg-
aði 295 milljónir dollara þrátt fyrir að forsetinn
hefði einungis beðið um 93 milljónir.20
í lok mars drápu talibanar starfsmann Al-
þjóða Rauða krossins og sprengdu bækistöðv-
ar friðargæslu Sameinuðu þjóðanna. Uppbygg-
ingarstarf mun því dragast á langinn og því er
enn haldið fram að leyniþjónusta Pakistans
styðji talibana í þeirri von að ná ítökum í suður-
hluta landsins.21 Talið er að uppbygging lands-
ins muni kosta um 15 milljarða dollara á næstu
10 árum.22 Sameinuðu þjóðirnar, mannréttinda-
samtökin Amnesty International, Human
Rights Watch, Physicians for Human Rights og
fleiri hafa rannsakað og skráð stríðsglæpina
sem framdir hafa verið í Afganistan. Alþjóða-
samfélagið mun tæplega sækjast eftir að setja
á stofn sérstakan sakadómstól eins og gert var
í málefnum Júgóslavíu og Rúanda, ekki síst
vegna þess hversu stórt hlutverk fyrrverandi
leiðtogar hafa fengið í núverandi stjórn lands-
ins. Þar með verður refsileysið viðurkennt. Ekk-
ert bendir til þess að strlðsherrarnir séu tilbún-
ir til að mynda stjórn allra hópa sem er fær um
að tryggja öryggi og velferð íbúanna. Þrátt fyrir
loforð vesturveldanna eru konur að mestu úti-
lokaðar frá ákvarðanatöku í friðarferlinu og upp-
byggingu landsins. Öfgahópum og ofsatrúar-
mönnum hins herskáa íslams virðist ætla að
takast það ætlunarverk sitt að ná völdum í land-
inu. Vesturveldin virðast ekki hafa áhuga á að
koma í veg fyrir það.
1 Shakib, S. (2001), Nach Afghanistan kommt Gott
nur noch zum Weinen. Die Geschichte der Shirin-
Gol. (Lausleg þýðing Guðrúnar B. Jónsson.)
Munchen: C. Bertelsmann Verlag.
2 Um konur og stríð, sjá skýrsluna: Women, War,
Peace. The Independent Experts' Assessment on
the Impact of Armed Conflict on Women and
Women's Role in Peace Building eftir Elisabeth
Rehn og Ellen Johnson Sirleaf. New York: Unifem
2002.
3 Physicians for Human Rights (2001), Medical
Group Calls for Moratorium on Use of Cluster
Bombs and Antipersonnel Landmines in Af-
ghanistan; US Must Disclose Munitions In-
formation to UN. Bulletin no 3, 2. nóvember 2001.
Sótt 10. apríl af:
http://www.phrusa.org/research/
afghanistan/field_110201 .html.
4 Physicians for human rights, www.phrusa.org.
5 Viðtöl og greinar á www.rawa.org.
6 Sjá t.d. skýrslu Human Rights Watch (2002), All
our hopes are crushed. Violence and repression
in Western Afghanistan. Vol. 14 no. 7 (c). Sótt 6.
apríl af: http://hrw.org/reports/2002/afghan3/.
7 www.rawa.org.
8 Cornell, D. (2002), For Rawa. Signs vol. 28:1,
Chicago.
9 Olesen, A. (1996). I D. Westerlund (ritstj.)
Questioning the Secular State. The worldwide
resurgence of religion in politics. London: Hurst &
Company.
10 Rashid, A. (2000), Taliban. Militant Islam, Oil and
Fundamentalism in Central Asia. New Haven:
Yale University Press.
11 United Nations High Commissioner for Human
Rights. Situation of human rights in Afghanistan.
Commission on Human Rights resolution 2001/13:
Sótt 12, apríl 2003 af: www.unhchr.ch/.
Afganistan tmm bls. 45
12 Rashid, 129-30. (Ef málið er einfaldað mjög má
segja að wahabismi sé bókstafstrúarkenningar,
sem framfylgt er í Sádi-Arablu.)
13 Ibid, 129.
14 Ibid, 130-31.
15 Verdirame, G. (2001), Testing the Effectiveness of
International Norms: UN Humanitarian Assistance
and Sexual Apartheid in Afghanistan. Human
Rights Quarterly, vol 23, bls. 733-68.
16 Amnesty International (1995), Women in Af-
ghanistan. A human rights catastrophe. Al
11/03/95. Sótt 26. mars 2003 af:
www.amnesty.org/ailib/intcam/afgan/afg5.htm.
17 Green Party of the United States (nóvember
2001). Greens demand an invitation of Afghan
women to Bonn talks on the future of Afghanist-
an. Green Party. Sótt 26. mars 2003 af:
www.gpus.org/press/pr112701 .html.
18 Lamb, C. (2002, 8. desember). Old fears in the
new Afghanistan.T/ie New York Times. Sótt 26.
mars af: www.nytimes.org.
19 United Nations (2003), Security Council Extends
Afghanistan Mission until 28 march 2004. Unani-
mously adopting resolution 1471. Sótt 16. apríl
2003 af: www.un.org/News/Press/docs/2003/
sc7711 .doc.htm.
20 Feminist Majority Foundation (2003). Urge Con-
gress to Appropriate Funds for Expanded Peace
Troops, Women's Programs and Reconstruction
in Afghanistan. Sótt 25. apríl 2003 af:
http://capwiz.com/fmf1/issues/
alert/?alertid=1052626.
21 Foreign Policy in Focus (2003, apríl), The forgott-
en war shows no sign of abating. FPIF Policy
Report. Sótt 13. apríl 2003 af:
Httpy/www.foreignpolicy-infocus.org/papers/
afghan2003.html.
22 UN News Centre (2003 18. janúar), UN to present
plans to rebuild Afghanistan at donor conference
in Tokyo. Sótt 16. apríl 2003 af:
www.un.org/apps/news/storyAr.asp?NewslD=26
75&Cr=afghan&Cr1 =reconstruct.
Lilja Hjartardóttir (f. 1960) er MA í stjórnmálafræði
frá Háskólanum í Cincinnati og verkefnisstjóri við
Háskóla (slands.