Gripla - 2019, Blaðsíða 57

57
Af þessum eftirmála og örstuttri klausu í konungatalinu í viðaukum
Magnúsar Þórhallssonar fremst í bókinni – þar stendur, að óláfr IV.
Hákonarson (1370–1387) hafi verið konungur, „er sjá bók var skrifuð. Þá
var liðit frá higatburð várs herra Jesú Kristí .m.ccc.lxxx. ok .vij. [þ.e. 1387]
ár“30 – dró ólafur Halldórsson þá ályktun, að Flateyjarbók hefði upp-
haflega eingöngu átt að vera ólafanna sögur, þ.e. Óláfs saga Tryggvasonar
og Óláfs saga helga Haraldssonar, hefði bókin verið ætluð óláfi IV.
Hákonarsyni að gjöf og hefði Eiríks saga víðfǫrla verið sett fremst í hana
hinum unga konungi til íhugunar og eftirbreytni. En þegar lát konungs
hefði frést til íslands með vorskipum 1388, hefði verið hætt við að ljúka við
bókina, Jón Þórðarson orðið atvinnulaus og farið til Noregs. Eigi ritunar-
árið 1387 því aðeins við hluta Jóns í bókinni.31
Þessari hugdettu ólafs Halldórssonar var tekið fagnandi: Stefanie
Würth gerir hana að sinni eigin í doktorsritgerð sinni um þætti Flat-
eyjarbókar.32 Þá heldur Julia Zernack því fram, að heimsendisandrúmsloft
hafi gripið um sig á íslandi við fráfall óláfs konungs IV. Hákonarsonar;
muni Flateyjarbók vera eins konar minningabók („Gedenkbuch“) um
norsku konungsættina, sem hafi dáið út með óláfi IV.,33 og í eftirmála
Eiríks sǫgu víðfǫrla velti ritstjórinn fyrir sér sambandi heiðinna og krist-
inna hetja.34 Elizabeth Ashman Rowe verður sömuleiðis tíðrætt um hið
mikla áfall („a sad blow“), sem íslendingar hafi orðið fyrir við fráfall óláfs
konungs IV. Hákonarsonar, og túlkar hún allt tilurðarferli Flateyjarbókar
– hvernig bókin var upphaflega hugsuð og hvernig hún varð, þegar upp
30 Sama rit, 28, stafsetn. samræmd hér.
31 ólafur Halldórsson, „Af uppruna Flateyjarbókar“, Ný saga. Tímarit Sögufélags 1 (1987):
84–86; endurpr. ólafur Halldórsson, Grettisfærsla. Safn ritgerða eftir Ólaf Halldórsson gefið út
á sjötugsafmæli hans 18. apríl 1990, Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, rit 38 (reykjavík:
Stofnun Árna Magnússonar, 1990), 427–431.
32 Stefanie Würth, Elemente des Erzählens. Die þættir der Flateyjarbók, Beiträge zur nordischen
Philologie 20 (Basel og Frankfurt am Main: Helbing & Lichtenhahn Verlag, 1991).
33 Julia Zernack, „Hyndlulioð, Flateyjarbók und die Vorgeschichte der Kalmarer Union“,
Skandinavistik 29/2 (1999): 89–114, tilv. 97.
34 Julia Zernack, „Gests Erzählungen. Germanische Mythologie und der ordo narrationis
in der isländischen Geschichtsschreibung des Spätmittelalters“, Präsenz des Mythos.
Konfigurationen einer Denkform in Mittelalter und Früher Neuzeit, ritstj. Udo Friedrich og
Bruno Quast, Trends in Medieval Philology 2 (Berlín og New York: Walter de Gruyter,
2004), 326–327.
E i r í k s s a g a v í ð f ǫ r l a Í MIÐaLDaHanDrItuM