Gripla - 2019, Blaðsíða 113
113
Þetta er transskriftarbréf út af því bréf [svo!] er engill Guðs færði
úr himnaríki til páfans í Róm, hinum helga Leoni, og honum bauð
að skila því til kóngs Karlamagnús þá hann átti að fara til bardaga
í Rúnzival, og sagði að það skyldi geyma þann sama mann, sem
þetta bréf ber á sér fyrir öllum hans óvinum, andligum og lík-
amligum, fyrir eldi og vatni, fyrir reiðum og himneskum eldi og
fyrir öllum óhreinum öndum, fyrir þjófum og morðingjum, fyrir
drukknun og illum svefni og illum draumi. Og hann skal aldrei
misfarast í nokkrum háska, og hann skal aldrei falsliga dæmdur vera
af nokkrum dómanda, og hvorki karl né kona skal hafa hug í móti
honum saklausum. Og eigi skal hann deyja utan með rétt skriftamál
og þar með bergjandi holdi og blóð vors herra Jesu Christi. Eigi skal
hann riðusótt fá. Og ef kona liggur á sæng eður á gólfi og hefur hún
þetta bréf á sér þá skal hún innan lítils tíma verða við skild sinn burð
og það barn skírn fá en móðir fulla heilsu með krafti þessara nafna
vors herra Jesu Christi sem hér eru eftir skrifuð.
Þetta er svokallað himnabréf en þau eiga sér langa sögu í evrópskri menn-
ingu. Don Skemer rekur uppruna þeirra til apókrýfs texta sem sagður var
vera bréf Krists til Abgars V, konungs í Edessa í Tyrklandi. Evsebíus af
Cesareu tók bréfið upp í kirkjusögu sína og það varð þekkt á Vesturlöndum
eftir að kirkjusagan var þýdd á latínu.16 Þar urðu til afbrigði af bréfinu,
meðal annars af því tagi sem varðveitt er í 461 og gerir ráð fyrir því að eng-
ill hafi fært Leó III páfa bréfið til þess að hann færði það Karlamagnúsi í
aðdraganda Rúnsivalsbardaga.
Það er eftirtektarvert að í upphafi textans í 461 er tekið fram að bréfið
sé transskriftarbréf, þ.e. eftirrit af hinu upprunalega bréfi. Þetta atriði er
eitt einkenni himnabréfanna og tengist notkun þeirra sem verndargripa.
Skemer rekur sögn um Egeriu, sem líklega var nunna eða abbadís og ferð-
aðist frá Galisíu á Spáni til Edessa að vitja grafar Tómasar postula. Biskup
staðarins las yfir henni bréf Krists en gaf henni að auki afrit af því henni til
dálítið af því efni sem er á latínu. Áður hafði Ólafur Davíðsson tekið nokkrar bænanna í
AM 461 12mo upp í þjóðsagnasafn sitt, sjá Íslenzkar þjóðsögur I, útg. Jónas J. Rafnar og
Þorsteinn M. Jónsson (Akureyri: Þorsteinn M. Jónsson, 1945), 339–344.
16 Don Skemer, Binding Words. Textual Amulets in the Middle Ages (University Park: The
Pennsylvania State University Press, 2006), 96.
Dý rLIngar og DagLEgt BrauÐ Í LangaDaL