Gripla - 2019, Blaðsíða 64
GRIPLA64
auðkennt á öðrum stöðum í handritinu, og sér þess stað á fol. 13, 19, 39,
59 og 61. Kann þessi afskorni flipi af núverandi fyrsta blaði handritsins og
um leið upphafsblaði Bandamanna sǫgu að benda til þess, að Bandamanna
saga hafi í öndverðu ekki staðið fremst í handritinu, enda væri þar engin
þörf á slíku bókamerki.56 – Textinn, sem handritið hefur samkvæmt þessu
byrjað á, Yngvars saga víðfǫrla, segir fyrst í eins konar forsögu (prologus) frá
þriggja kynslóða ófriði Eiríks sigursæla Svíakonungs og afkomenda hans,
en í þriðju kynslóðinni nást sættir fyrir tilstuðlan Yngvars Eymundarsonar
og frænda hans Ǫnundar, sonar Óláfs konungs Eiríkssonar. Meginefni
sögunnar er þó frásögn af ferð Yngvars upp eftir hinni mestu á af þeim
þremur ám, sem falla austan um Garðaríki, að upptökunum á enda heims.57
Á heimleiðinni deyr Yngvarr úr sótt ásamt miklum hluta föruneytis síns,
en öðlast sáluhjálp.58 Loks er hann lýstur heilagur að nýreistri kirkju í land-
inu handan Garðaríkis, sem hefur látið kristnast fyrir hans atbeina og – að
honum látnum – fyrir atbeina sonar hans, enda er meira „verð fyrir Guði
staðfesti réttrar trúar ok vani59 heilagrar ástar en dýrð jarteikna“,60 eins og
staðfesti trúar Yngvars og heilög ást hans við Guð hefur sýnt. í sögunni
er með öðrum orðum lögð höfuðáhersla á fyrirgefninguna og staðfesti
réttrar trúar til að öðlast eilíft líf og meira að segja heilagleika. – Síðan
tekur við Eiríks saga víðfǫrla í handritinu og þá sögurnar hver af annarri. –
Upphafsögurnar tvær, Yngvars saga víðfǫrla og Eiríks saga víðfǫrla, sagan af
leiðangrinum suður og austur á enda heims og saga leitarinnar að Paradís,
eru verðugar upphafssögur miðaldabókar; þar segir, hvernig menn mega
hjálpast til eilífs lífs.
56 Sbr. Elise Kleivane, Reproduksjon av norrøne tekstar i seinmellomalderen, 271–272; ennfremur
The Saga Manuscript 2845, 4to, útg. Jón Helgason, ix.
57 Sbr. Yngvars saga víðfǫrla. Jämte ett bihang om ingvarsinskrifterna, útg. Emil Olson,
Samfund til Udgivelse af Gammel Nordisk Litteratur 39 (Kaupmannahöfn: S. L. Møllers
bogtrykkeri, 1912), 18.
58 Sbr. sama rit, 24, 27–30.
59 vani] svo C (= AM 343 c 4to), ván D (= Rask 31), ÷ B (= GKS 2845 4to), eyða í A
(= AM 343 a 4to); um handrit sögunnar og stemma sjá Yngvars saga víðfǫrla, útg. Emil
Olson, i–xxiv; Jón Helgason, „Til Yngvars sagas overlevering“, Opuscula I, Bibliotheca
Arnamagnæana 20 (Kaupmannahöfn: Ejnar Munksgaard, 1960), 176–178.
60 Yngvars saga víðfǫrla, útg. Emil Olson, 42–46, tilv. orð 46, stafsetn. samræmd hér; sbr.
ennfremur sama rit, „Inledning“, lxxxv–lxxxvi.