Gripla - 2019, Blaðsíða 204

GRIPLA204
til þess að fara að konungi sínum. Grímur kveðst styðjast við 60., 61. og
62. kafla.
Þegar konungur nálgast bú Þóris á Steig grípur hinn slægvitri Þórir
frumkvæðið, ríður til móts við konung, segir honum í óspurðum fréttum
frá komu sendimanna og fær honum féð sem þeir höfðu meðferðis. Hann
segist hafa talið rétt að taka við því og geyma það fyrir konung þangað til
þeir hittust. Svo segir hann konungi að á búi hans bíði veisla en hann þurfi
að bregða sér frá. Veislan er uppspuni og konungur sér ekki meira af Þóri
í þeirri ferð. Slægð hans er meiri en konungs ef eitthvað er.
Högna býður konungur stöðu lends manns en það vill hann ekki og ber
fyrir sig sígild rök um að ekki sé heppilegt að sölsa undir sig hærri stöður
en manni ber í samfélaginu. Högni er tryggastur konungi, hann er þegn
til fyrirmyndar og vill ekki aðalstign, kærir sig ekki um að verða minnst
metinn í hópi aðalsmanna.
Einnig mætti segja að þessir þrír sem hér hafa verið nefndir sérstaklega
leysi samstarfsvanda sinn og konungsvaldsins með þrennu móti. Einn er
hreinskilinn og stoltur og því fylgja engar hliðarverkanir, að því er Grímur
segir, hann fjarlægir þær úr frumheimildinni. Einn beitir hyggjuviti og
kannski undirferli og það dugir ágætlega. Sá þriðji er auðmjúkur og sinnir
því sem honum hefur verið trúað fyrir í lífinu. Hann viðurkennir stétt sína.
Þar vill hann vera fremstur meðal jafningja.
Það er með öðrum orðum hægt að umgangast konunga með ýmsu móti
og hæfileikar duga andspænis tign enn sem fyrr í frásögn Gríms. Hann
stingur því hins vegar undir stól þegar átök manna við konunginn enda
með dauða eða flótta eins og í sögum af Halldóri Snorrasyni og Einari
þambarskelfi.
Frásögn af Pálna-Tóka í höll Sveins tjúguskeggs44 er fjórtánda sögu-
brotið og snýst eins og hinar sem hér hafa verið nefndar um tign andspænis
hæfileikum. Komi til átaka í þessum sögum ber sá sigur úr býtum sem
hæfileikana hefur. Það fellur tæplega vel að hugmyndafræði miðalda en er
dæmigerð rómantísk hugmynd,
Efnið í frásögn af Pálna-Tóka virðist ekki sótt í Fornmanna sögur en
Knýtlinga saga var gefin út í þeirri ritröð árið 1828. Heimildir Gríms eru
líklega handrit þegar hann vitnar einungis í söguheiti og kafla. Sé tekið úr
Fornmanna sögum virðist alltaf vitnað til þeirra.
44 Sama rit, 69–71.