Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1940, Qupperneq 204

202
við dvöl hins erlenda setuliðs hér á landi. Mun slíks viðtals hafa
verið æskt við mig ai’ }>ví tilefni, að birt hafði verið upphaf að bréfi
mínu til ráðuneytisins, þar sem ég vakti athygli á, í hvert óefni hér
væri komið, og hvatti til nokkurra aðgerða gegn því óefni. Af við-
ræðum þessum varð mér ýmislegt kunnugt um afstöðu setuliðsstjórn-
arinnar til þessara viðkvæmu mála, og dylst mér ekki, að hún mætti
á ýmsan hátt skýrari vera og vorum málstað nærgætnari, ef vel á að
horfa um, að vandi sá, sem oss er hér borinn að höndum, vcrði að
einhverju leyti leystur eða úr honum dregið. Tel ég mér skylt að skýra
ráðuneytinu frá, hvers ég ætla mig hafa orðið vísari af greindu sam-
tali og hverju ég reyndi að halda fram sem málstað íslendinga. En
þar ætla ég, að full þörf sé á að fylg'ja miklu betur eftir, og mun ég
samhliða víkja nokkru nánar að því atriði.
Fer hér á eftir í nokkrum töluliðum lausleg greinargerð um þetta
efni og hugleiðingar mínar í sambandi við hana:
1. Stjórn hins brezka setuliðs telur sig hafa ástæðu til að tortryggja
athuganir þær, sem að tilhlutun ríkisstjórnarinnar hafa fax-ið fram
af hálfu lögreglunnar á kynnum setuliðsmanna og íslenzkra kvenna.
Muni þar hafa gætt meiri eða minni óvildar í garð Breta eða jafnvel
undirróðnrs nazista, bæði að því er tekur til þess, að þær voru upp-
liaflega hafnar, svo og lil hins, liver vinnubrögð voru við höfð og
hverjar niðurstöður eru taldar hafa orðið af athugununum.
2. Ég' taldi ástæðu til að reyna að gera það skiljanlegt, að fjnrir
Islendinga er það tvennt ólíkt að fylgja Bretum að málum i ófriði
þeirra við Þjóðverja og hitt að fylgja Bretum gegn hag'smunum
íslendinga og þó að minna háttar væru en það, sem varðað g'æti vel-
lerð þeirra um alla framtíð. Ef hið síðara ætti að heita nazismi, væru
vonandi marg'ir nazistar á Islandi. Ég vildi sem rninnst hlusta á,
hverja af þeim, er þessi mál hafa látið sig að einhverju leyti varða
eða að þeim starfað, setuliðsstjórnin telur sig einkum hafa ástæðu til
að væna um ótilhlýðilega andúð við hinn brezka málstað og fylgi við
nazista og hverja hún vill sýkna af því — og þá gera að veifiskötum
hinna. Enn síður vildi ég gefa færi á, að rakið væri fyrir mér, við
hverjar börgaralegar ódyggðir unnt mundi að bendla surnt af þessu
fólki, en ég komst þó ekki nndan að heyra svo mikið, að það vakti
jafnt undrun mína, að setuliðsstjórnin legði eyrun við slikum sögu-
burði í sambandi við þetta augljósa og óvefengjanlega vandamál, og
bitt, að þeir íslendingar skyldu vera til, er létu sér sæma. að kitla eyru
liinna erlendu gesta með þvílíkum slefsögum.
3. Setuliðsstjórnin vefengir skýrslu lögreglunnar um ósæmileg mök
íslenzkra kvenna við setuliðsmenn og telur sig eiga kröfu á að fa
„staðreyndir" þar að lútandi lagðar fyrir sig, einkum að því er snertir
kynferðileg mök setuliðsmanna við stúlkubörn innan 16 ára aldurs,
með því að þar væri, einnig samkvæmt brezkum lögum, um glæpi að
ræða, sem sjálfsagt væri að refsxi fyrir.
4. Eg taldi hins vegar oss Islendinga ekki þarfnast neinna „stað-
reynda“ um einstök tilfelli, sem fyrir eðli málsins gæti verið erfitt að
hafa hendur á, þannig að þær reyndust óvefengjanlegar fyrir dom-
stóluin. Væi’i og meira en vafasamt frá mannúðar sjónanniði, þegm'