Þjóðmál - 01.06.2020, Síða 98

96 ÞJÓÐMÁL Sumar 2020
Eftir beinum forsendum ályktananna 10. apríl
1941 þá eru ráðstafanirnar samkvæmt þeim
úr sögunni jafnskjótt og leiðin til Danmerkur
hefur opnast að nýju.
Samkvæmt kenningum undanhaldsmanna
eiga Íslendingar því að búa sig undir friðar-
samningana á þá leið að hrekja ríkisstjórann
frá völdum og fá konunginum í Kaupmanna-
höfn aftur í hendur hið æðsta vald í málefnum
ríkisins. Með því að vísa sendiherrum erlendra
ríkja til Kaupmannahafnar og segja að nú skuli
þeir ræða við utanríkisráðuneytið danska, hjá
okkur fái þeir ekki framar áheyrn. Með því að
kalla sendimenn okkar úti í löndum heim,
eða gera þá að undirtyllum í dönsku sendi-
sveitunum þar. Með því að afþakka lýðveldis-
viðurkenningu Bandaríkjanna og segja að
verið geti að við þurfum einhvern tímann síðar
á henni að halda, en nú viljum við ekkert með
hana hafa að gera.
Myndu hagsmunir Íslands alveg tryggir við
friðarsamningana ef svo væri farið að? Danir
vilja áreiðanlega ekkert mein gera okkur í
meðferð utanríkismála Íslands.
En við friðarsamningana 1814 fóru þeir með
utanríkismál Noregs. Þeir vildu áreiðanlega
ekki láta Noreg af hendi og ennþá síður gera
Norðmönnum eitthvað á móti skapi. En þeir
voru neyddir til að afsala Noregi til Svía-
konungs, þvert ofan í mótmæli Norðmanna
sem héldu þvi fram að þvílíkt afsal væri með
öllu heimildarlaust.
Við friðarsamningana 1864 fóru Danir með
utanríkismál Íslands. Þeir vildu áreiðanlega
ekki missa Ísland og ekki skaða okkur á
nokkurn hátt þótt þeir teldu landinu best
borgið undir sinni stjórn. En sjálfir hafa þeir
frá því sagt að þá hafi verið í ráði að bjóða
Þjóðverjum Ísland, ef það mætti verða til þess
að Danmörk héldi því meira af Slésvík.
Í þessari heimsstyrjöld hefur oft verið sagt að
úrslitin yltu á orustunni um Atlantshafið. Ætli
Þjóðverjar vildu nú ekki fremur eiga Ísland
og hafa getað búið um sig hér, en einhvern
landskika í Slésvík sem þeir hvort eð er hafa
í hendi sinni? Hafa menn gleymt því, að um
það bil sem byrlegast blés fyrir Þjóðverjum,
var hamrað á því af þeirra hálfu að Ísland væri
„dönsk“ eyja?
Í dag eru sigurlíkurnar í stríðinu breyttar, og
það er víst að Danir ráðstafa okkur aldrei gegn
okkar vilja ef þeir eru frjálsir. En stríðsgæfan er
völt. Og vert er að hafa það í huga að ófrjáls
maður er ekki aðeins háður eigin veikleika
heldur og veikleika þess sem með mál hans fer.
Vera kann og að réttur okkar verði að engu
hafður, hvað sem við gerum. En víst er það,
að sá sem ekki viðurkennir sinn eigin rétt, fær
heldur ekki viðurkenningu annarra.
Aðferðin til þess að upp lokið verði er að knýja á.
Stígum þess vegna á stokk og strengjum
þess heit að við skulum gera allt sem í okkar
valdi stendur til þess, að er sólin rennur upp
hinn 18. júní 1944 skuli Ísland vera lýðveldi.
Ekki konunglegt lýðveldi, heldur aðeins eigið
lýðveldi íslensku þjóðarinnar.
Ræða flutt á Þingvöllum 18. júní 1943.