Saga - 2019, Blaðsíða 33

lögfræðinga, sem haldið var í Kaupmannahafnarháskóla, og fjallaði
um hundrað ára afmæli fullveldisins. Í kjölfarið var haldin hátíðar -
sýning í Óperunni í boði Þjóðþingsins og ríkisstjórnarinnar.3 Fáir
aðrir en boðsgestir vissu af þessum atburðum. Fáir brugðust líka við
þeim fréttum að Kaupmannahafnarháskóli hefði ákveðið, í sparn -
aðar skyni og vegna þverrandi aðsóknar, að hætta að bjóða upp á
nám í íslensku og forníslensku. Danska er líka mál sem Íslendingar
eru hættir að tala og áðurnefnt málþing var haldið á ensku.
Gleymt ríkjasamband
Eftir síðari heimsstyrjöldina flutti íslenski myndlistarmaðurinn
Sigur jón Ólafsson aftur heim til Íslands. Hann hafði menntast í
Kaupmannahöfn og unnið í Danmörku flest sín fullorðinsár. Í júní
1947 birtist viðtal við hann í Land og Folk, dagblaði kommúnista. Þar
sagði hann frá heimkomu sinni eftir 18 ára útivist. Honum fannst
hann einmana og flestum gleymdur: „Er Ísland ekki bara að fjar -
lægj ast Skandinavíu. Ekkert er skrifað um okkur í Danmörku. Það
er eins og allir hafi gleymt okkur í Skandinavíu,“ kvartaði hann.4
Þetta var að mörgu leyti rétt hjá honum. Danir og Íslendingar
hafa gleymt hinu sögulega samhengi og fjarlægst hvorir aðra. Að
minnsta kosti opinberlega. Skálaræður og kurteislegar pólitískar
yfirlýsingar um fortíðina láta þjóðirnar ósnortnar. Árið 2017 frum -
sýndi danska ríkisútvarpið viðamikla þáttaröð sína, Historien om
Danmark. Í tíu þáttum er fjallað um sögu þjóðarinnar en hvorki er
þar minnst á Ísland sem amt í Danmörku né sjálfstæðisbaráttu
Íslendinga eftir 1848. Þróun mála í hertogadæmunum Slésvík og
Holt setalandi eru hins vegar gerð góð skil.
Á meðal almennings er enn glóð í menningarlegum samskipt -
um. Íslendingar sem vinna í Danmörku gera sitt til að styrkja bönd -
in og þegar handboltalandsliðin eigast við á alþjóðlegum mótum
vaknar gjarnan skammvinnur áhugi á hinu forna ríkjasambandi.
Samnorræn framhaldsskólamenntun er eitt af betri dæmunum um
menningarlega samvinnu. Gribskov Gymnasium býður upp á náms -
ísland — danmörk: síkvik söguleg tengsl 31
3 Morten Mikkelsen, „Forskere mindes den uundgåelige skilsmisse mellem Dan -
mark og Island“, Kristeligt Dagblad 10. október 2018.
4 Lise Funder og Birgitta Spur, Billedhuggeren Sigurjón Ólafsson og hans portrætter
(Reykjavík: Listasafn Sigurjóns Ólafssonar 2008), bls. 45. „Er det i øvrigt ikke
sådan, at Island er ved at glide væk fra Skandinavien. Ingen i Danmark skriver
om os. Vi er ligesom gået i glemmebogen i det øvrige Norden“.
Saga vor 2019 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 13.5.2019 17:21 Page 31