Saga - 2019, Side 84

var þá barn og varð mikið um þetta, „var ég þó víst ekki þá farin að
hugsa neitt um jafnrétti karla og kvenna.“104
Af öðrum verkum sem komu út á þessum tíma má nefna stór-
merkar endurminningar Guðrúnar Borgfjörð (f. 1856) frá 1947. Í
eftir mála Agnars Kl. Jónssonar segir að í þeim séu „skemmtilegar
lýsingar af kjörum og störfum alþýðustúlkna á seinni hluta aldar-
innar, sem ýmsum mun vafalaust þykja fróðlegt að lesa um, enda
hefur ekki birzt mikið af því tagi í hinu mikla flóði þjóðlegra bók-
mennta, sem út hafa komið undanfarin ár.“105 Bók Guðrúnar
Borgfjörð er einmitt heilmikil kvennasaga þótt auðvitað komi karlar
talsvert við sögu líka. Ritdómari Fálkans (E.Á.) hrósar bókinni í há -
stert fyrir lýsingar á bæjarbrag og borgurum í Reykjavík, kallar hana
listaverk. Hann segir að Guðrún gæti sín á því að lýsa ekki því „sem
aðrir hafa sérstaklega tekið til meðferðar áður“ og nefnir í því sam-
hengi þjóðhátíðina á Þingvöllum 1874 því þar lýsi Guðrún ekki
„kónginum og hans fríða föruneyti“ heldur eldhústjaldinu þar sem
hún var að störfum, vinnunni og óreiðunni sem þar var og alls konar
uppákomum.106 Guðrún segir vissulega að aðrir hafi lýst þjóðhátíð -
inni betur en hún og jafnframt að hún ætli „ekki að fara að lýsa
þjóðhátíðinni að öðru leyti en því, sem mér við kemur á einhvern
hátt“. Það má vel túlka þau orð hennar þannig að hún kjósi einfald-
lega að lýsa því sem hún tók sjálf þátt í og eigin upplifun í stað þess
að stíga inn í vel þekkta og mótaða frásögn af konungskomunni.107
Greinileg eftirspurn var eftir verkum um líf og störf kvenna og
það sáu útgefendur. Markhópurinn er konur eins og auglýsingar
sýna. Bók Helgu Kristjánsdóttur, Guðnýjarkver, um ævi og ljóð
skáldkonunnar Guðnýjar frá Klömbrum, sem út kom árið 1951 er til
dæmis auglýst sem „bók konunnar“ og bók „sem allar íslenzkar
konur vilja eiga.“108 „Óskabók íslenzkra kvenna í ár“ segir um Skáld -
konur fyrri alda árið 1961.109
erla hulda halldórsdóttir82
104 Ingunn Jónsdóttir, Gömul kynni, bls. 57.
105 Agnar Kl. Jónsson, „Eftirmáli“, í Guðrún Borgfjörð, Minningar. Agnar Kl.
Jónsson gaf út (Reykjavík: Hlaðbúð 1947), bls. 177.
106 E.Á., „Minningabók, sem er listaverk“, Fálkinn 30. janúar 1948, bls. 14.
107 Guðrún Borgfjörð, Minningar, bls. 72.
108 Tíminn 21. nóvember 1951, bls. 7. Sjá einnig Guðnýjarkver. Kvæði Guðnýjar frá
Klömbrum. Búið hefur til prentunar Helga Kristjánsdóttir á Þverá (Reykjavík:
Helgafell 1951).
109 Morgunblaðið 20. desember 1961, bls. 19. Sama orðalag er í auglýsingu fyrir
seinna bindið árið 1963, sjá t.d.: Tíminn 21. desember 1963, bls. 2.
Saga vor 2019 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 13.5.2019 17:21 Page 82