Saga - 2019, Síða 213

inn, þ.e. atburðarásinni frá Betlehem til Golgata ef gengið er út frá söguleg-
um viðmiðunum í lífi Jesú en frá boðun Maríu til upprisunnar ef fremur er
tekið tillit til guðfræði- og/eða trúarlegra viðmiða. Um aldamótin 1900 voru
guðfræðingar uppteknir af þessu viðfangsefni sem kallað var leitin að hin -
um sögulega Jesú. Þá þótti mikilvægt að sýna fram á röklegt sögulegt sam-
hengi milli einstaklingsins Jesú og trúarinnar á Krist. Annar möguleiki er að
leggja áherslu á fyrirbærið Krist, þ.e. hugmyndina sem lá til grundvallar
Kristshreyfingunni en til hennar er að rekja upphaf kristinnar kirkju. Þá er
áhersla lögð á að greina samspil hugmyndarinnar um Krist við samfélag og
menningu burtséð frá þeim sögulega veruleika sem að baki býr og tengist
persónu Jesú. Sverrir Jakobsson velur þennan síðari möguleika eins og fram
kemur strax í aðfaraorðum bókarinnar.
Um Kristshugmyndina er síðan mögulegt að fjalla á ýmsa vegu. Krists -
fræðin er ein af megingreinum trúfræðinnar og fjallar um inntak og merk-
ingu annarrar greinar hinnar þrískiptu játningar kristninnar sem játar sem
kunnugt er trú á Guð föður, son (þ.e. Krist) og heilagan anda. Aðferðir krists -
fræðinnar eru nærtækastar þegar fjalla skal um Krist út frá guðfræðilegum
forsendum. Önnur leið er að fjalla aðeins um viðfangsefnið út frá hug-
myndasögulegu sjónarhorni. Þá er söguleg þróun hugmyndarinnar rakin
frá einum tíma til annars án þess að velta upp dýpri spurningum um guð -
fræðilega merkingu, trúarlega sannfræði eða tengsl við hinn sögulega Jesú.
Þessa leið hefur Sverri Jakobsson valið í bók sinni en markmið hennar segir
hann vera „að greina hvernig breytt sögulegt samhengi breytti jafnframt
hugmyndinni um Krist“ (bls. 5). Hann vill með öðrum orðum fræða lesend-
ur sína um hvernig hugmyndin um Krist varð til og hvernig hún þróaðist
þar til hún tók á sig mynd sem er kunnugleg okkur sem lifum í „kristnu“
samfélagi nú á dögum. Þarna er Sverrir inni á mikilvægu atriði, sem sé að
hvað sem allri opinberun kann að líða varð hvorki Kristshugmyndin né
Krists játningin til í einni svipan. Á þennan hátt er sjónarhorn bókarinnar
skýrt afmarkað allt frá byrjun.
Sverrir Jakobsson lætur yfirferð sinni lokið um aldamótin 800 en þá
álítur hann „að helstu stefnur síðari alda“ hvað Kristshugmyndina varðar hafi
verið komnar fram „þó að hið sögulega minni um Krist hafi haldið áfram að
þróast á löngum tíma“ (bls. 12). Þetta má til sanns vegar færa og skiptir þá
mestu hvað átt er við með orðunum „helstu stefnur“. Tíminn eftir 800 til
nútímans býður vissulega upp á fjölmörg áhugaverð hugmyndasöguleg
rannsóknarefni þegar um hugmyndina um Krist er að ræða. Má þar til
dæmis benda á hvernig hugmyndinni reiddi af gegnum nútímavæðinguna
síðustu tvær til þrjár aldirnar. Allt um það má vel rökstyðja þá ákvörðun að
láta staðar numið við aldamótin 800. Þá hafði Kristshugmyndin rofið ýmsa
menningarmúra og þar með tekið margháttuðum breytingum. Hún átti
uppruna sinn í Messíasarhugmyndum Gyðinga. Frá samfélagi þeirra barst
hún yfir í hinn grískumælandi eða helleníska hluta Rómaveldis, því næst
ritdómar 211
Saga vor 2019 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 13.5.2019 17:22 Page 211