Andvari

Árgangur
Útgáva

Andvari - 01.01.2013, Síða 97

Andvari - 01.01.2013, Síða 97
andvari KREDDULAUS TEMPERAMENTSMAÐUR 95 vegi fyrir því að stefna Jóns Sigurðssonar næði fram að ganga. Matthías hefur hafnað þeim greinum vegna vinfengis við landlækni og einnig vegna þess að hann taldi hina róttæku þjóðfrelsisbaráttu vera komna í öngstræti og vildi leggja áherslu á samstöðu um verklegar framkvæmdir í landinu. Þetta varð til þess að vinslit urðu með þeim Eiríki, sem ekki greri heilt um.46 Ef allt hefði verið með eðlilegum hætti hefði Matthías fagnað því að geta birt greinar Eiríks um vísindi og trú, enda hafði hann falast eftir þeim eins og áður segir. Fannst þeim Eiríki og Jóni Sigurðssyni að Matthías hefði svikið þá. Matthías hætti ritstjórn Þjóðólfs eftir sex ár og sneri sér aftur að prestskap í íslensku þjóðkirkjunni. Ætla má að ef framhald hefði orðið á vinskap og samstarfi þessara manna hefði frjálslynd guðfræði verið kynnt á öflugri hátt en varð á síðasta ársfjórðungi 19. aldar. Þá hefðu myndast forsendur fyrir öfl- uga, frjálslynda og umburðarlynda þjóðkirkju, óháða dönsku ríkiskirkjunni, en um nauðsyn slíkrar kirkju var mikið rætt meðal íslenskra guðfræðinga, menntamanna og stjórnmálamanna.47 En raunin varð sú að frjálslynda guð- fræðistefnan lá í láginni alla 19. öldina og braust ekki upp á yfirborðið fyrr en við upphaf 20. aldar og þá með slíkum krafti að hún varð ríkjandi stefna í íslensku þjóðkirkjunni á örfáum árum 48 Þar kom Eiríkur enn við sögu eins og getið verður um hér aftar. Bandóður pokaprestur frá 12. öld tekinn í gegn Eiríkur uppnefndi blað landlæknis með skírskotun í Sæmund fróða prest í Odda sem lifði á 12. öld og nefndi það „bandóðan pokaprest frá 12. öld.“ Með grein í blaði sín svaraði landlæknir í sama tóni og kallaði höfund grein- arinnar í Norðanfara „séra Styrmi“ og greinilegt er að hann vissi hver höf- undurinn á bak við nafnið var, enda mátti það Ijóst vera, svo sterk einkenni sem ádeilustíll Eiríks hafði. I þessari deilu koma frjálslynd viðhorf hans vel fram og það hvernig hann samþætti trú og vísindi má rekja til áhrifa frá kvekurum. Deiluaðilar áttu það sameiginlegt að vera á móti sósíalisma og kennir landlæknir efnishyggju og Darwinisma um „villimennsku" þeirrar stefnu, en Eiríkur telur aftur á móti að íhaldssemi og orþódoxía afturhaldsaflanna skapi jarðveg fyrir sósíalistískar byltingar. Eiríki finnst ennfremur að raunhyggjan (það sem landlæknir hafði kallað pósitívisma og efnishyggju) og nútímaleg heimsmenntun vinni gegn óheillavænlegum áhrifum sósíalismans og þær stefnur séu þess vegna á Guðs vegum. Þessi fullyrðing Eiríks felur í sér þá bjartsýnu trú á framfarir, þróun og vísindi sem ekki ruddi sér til rúms í guð- fræðiumræðu á Islandi fyrr en þremur áratugum síðar, eins og áður hefur verið bent á. Eiríkur skrifar:
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188

x

Andvari

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar: 1. tölublað (01.01.2013)
https://timarit.is/issue/426725

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.

1. tölublað (01.01.2013)

Gongd: