Jökull


Jökull - 01.01.2021, Síða 19

Jökull - 01.01.2021, Síða 19
The 1918 Katla eruption The timing of events is given in this paper as re- ported in the contemporary sources, except where the old division into one-eight (Icelandic eykt) of the so- lar day was used, then the time is given as PM or AM as appropriate. The term “miðmundi” refers to 1:30 PM, which is the time when the humming sound of the jökulhlaup was heard by farmers some 15 km east of Kötlujökull. This implies that the jökulhlaup had broken up through the glacier at about 1:30 PM and was flowing on its surface. The course of events in the 1918 jökulhlaup can be summarized as follows (Jóhannsson 1919; Sveins- son 1919; Karlsson 1994; Tómasson 1996): In the first phase of the jökulhlaup, the meltwater broke through the ice of the Kötlujökull glacier, probably several kilometers above its snout and flowed sub- aerially/supraglacially down the glacier in three forks (Figure 9). The second phase began when the meltwa- ter had created a subglacial channel below the west- ern part of Kötlujökull and broke out from under the southwest corner of the glacier, breaking up the glacier snout and carrying huge icebergs onto Mýr- dalssandur and into the sea. The previous channels became inactive and all meltwater was confined to this channel from then onwards (Figure 9). The 1918 Katla jökulhlaup is the largest such event observed in the 20th century in Iceland, with a peak discharge estimated at about 300,000 m3/s (Tómasson 1996). Comparison with descriptions of earlier jökulhlaups and the size of the areas that they affected (Larsen, 2018), classifies the 1918 event to- gether with 1755 and 1625 CE as the largest three jökulhlaups known to have accompanied Katla erup- tions. It is beyond the scope of the present paper to make a full account of Katla 1918 eruption. Besides the large tephra layer, juvenile pyroclasts formed sub- glacially on the first day of the eruption may have had a similar volume (Tómasson, 1996; Larsen, 2018; Gudmundsson et al., 2018). The total volume of fragmented material (tephra, water-transported pyro- clasts) may therefore have been in the range of 2 km3, equivalent to 0.5–0.9 km3 DRE (Dry Rock Equiva- lent). SUMMARY AND CONCLUSIONS The explosive basaltic 1918 Katla eruption lasted 23 days, beginning on October 12 and ending on Novem- ber 4. The eruption produced 0.9–1.0 km3 of airfall tephra, corresponding to 1.1–1.2 km3 of freshly fallen tephra. Two phases of intense activity, with a lull in between, occurred on eruption days 1–3 and 11–13. The highest reliably estimated eruption column height was 14.3 km a.s.l. on day 1. The most intense tephra fall in the vicinity of Mýr- dalsjökull occurred on October 12–14 (days 1–3) and October 22–24 (days 11–13). The longest consequent tephra fall lasted for 13 hours, depositing up to 4 cm of ash, on October 24–25 (days 13–14). Two separate eruption columns were observed on October 20. The location of the most active vent(s) had apparently shifted, implying that a new fissure or new source vents had opened up, which then fed the second intense phase. Figure 11. Aerial photograph of a 6 km wide part of the Mýrdalssandur plain from Hjörleifshöfði hill (middle left) to the Blautakvísl river (right). Note the channels (dark grey) and bars (lighter grey) between Hjörleifs- höfði and Blautakvísl. The surface of the bars still shows pockets where stranded ice bergs melted and furrows left by the jökulhlaups of the first days. The channels that were cleared of ice by the flood water, as described by Kjartan L. Markússon, were modified in the years to come by the Sandvatn river but the bars were at least partly preserved. ©Landmælingar Íslands 1975. – Loftmynd sem sýnir um 6 km breiða spildu á neðanverðum Mýrdalssandi, frá Hjörleifshöfða að Blautukvísl með farvegum (dekkri) og eyrum (ljósari). Yfirborð eyranna er eins og jökulhlaupið skildi við þær í október 1918. Það er mishæðótt með bollum eftir jaka og vatnsrásum með annarri stefnu en farvegirnir. Eftir fyrsta gosdaginn mynduðust straumálar þar sem jökum var skolað burt eða þeir grafnir niður, skv. lýsingu Kjartans L. Markússonar. Næstu árin eftir 1918 rann Sandvatnið austan Hjörleifshöfða og farvegirnir sem hér sjást hafa vafalaust breyst við það en eyrarnar hafa varðveist að hluta. ©Landmælingar Íslands 1975. JÖKULL No. 71, 2021 17
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.