Jökull


Jökull - 01.01.2021, Síða 81

Jökull - 01.01.2021, Síða 81
Álftaver’s experience of the 1918 Katla eruption Vilhjálmur Bjarnason coming helter-skelter with news of the eruption. Sigurður rushed away to the sheep sorters, and the people at the sorting pens managed to cross the Skálm river at the Skógarvað ford just 1–2 km away ahead of the floodwater front, shortly before the flood reached the river. Vilhjálmur, who had rid- den in distress for seven kilometres, crossed the Skálm and parted with Sigurður. He and the sorters who were located at the Fossarétt sheep sorting pen made the crossing just before the flood entered the river (Bjarnason, 1985). Other sorters who were not by the sorting pen had to go a long way to cross the river Skálm and rode towards Skálmabæjarhraun. When the sorters had crossed the river Skálm they saw the flood wall, in an estimated 10-minute travel time from their location (Jóhannsson, 1919). When news of the flood reached the herders in the Upphagar pastures they rode as fast as they could by Nátthagasker, and when they approached the rocks north of Ljósavatnaháls they became aware of the flood that streamed across the outwash plain west of Laufskálavarða (Figure 3), and so they headed straight for Skálmarbæjarhraun lava field and Skálmarbæjar- hraun farm (Figure 4). The men herding the flock in Upphagar, between the rivers Leirá and Skálm (Figure 3), first noticed that something serious was happening. When they were some distance south of Laufskálavarða, they had heard increasing thudding and crashing but could not see the flood, as they were in a sandy hollow with ridges on both sides which obscured the view to the west. They continued towards the Fossarétt pen. But when “we were far south of Laufskálavarða and north of the grassland we could see that some are leav- ing the sheep-sorting pen and crossing Skálm, and just then we saw men [from Upphagar] riding as fast as they could from the west and crossing the Ljósu- vatnaháls and heading to the east towards the pen (Figure 4). And we had only a short distance to the grassland, but as the sheep became tired from all the travelling, we walked with the sheep and towed the horses behind” (Oddsson, 1968, page 6). During this, one of the lambs became separated from the flock. One herder, Jón Gíslason from Norðurhjáleiga, turned around to get the lamb into the flock, and Brynjólfur Oddsson from Þykkvabæjarklaustur is quoted as say- ing that when Jón had turned round he said: “So it’s Katla!” (Oddsson, 1968 page 6–7). Brynjólfur esti- mated that the flood was not over 100 metres away from them (Oddsson, 1968). Jón Gíslason’s description of events is as follows: “What I saw will stay with me for a long time. Be- hind us was raging an enormous, terrifying flood which tore along the depression between the two lava ridges... We moved as fast as we could, heading south to Ljósavatnaháls. When we got there, we saw that the flood was spreading eastwards out of the river Skálm, to the south of us; so, it was not possible to continue that way. We changed direction then and carried on towards Skálmarbæjarhraun. We galloped the horses at the depression which lies between Ljósa- vatn and the lava field and tore straight across ditches and streams. It was touch and go whether we or the flood would win. Still, we reached the edge of the lava before the flood hit it, but it was so close that it broke over our trail 40–50 metres from the edge of the lava field.” (Gíslason 1919, page 35) Once they were up on the lava field, they contin- ued towards a rock islet in the western part of the lava field, where the other herders from the summer pas- tures and the sheep sorters who had been unable to cross the river Skálm had congregated. People kept together and watched the flood (the branch of the out- burst flood that emerged on the outwash plain west of Laufskálavarða, Figure 3) as it raced with tremen- dous power and speed, sweeping along icebergs and flowing over everything in its path (Gíslason, 1919). The leading edge of the flood pushed up soil and veg- etated land (like rolled-up pancakes), which then be- came mixed with the glacial water and was destroyed (Gísladóttir and Margrétardóttir, 2004, p. 7). The out- burst flood was dark brown and formidable, according to their description, with a strong stench of sulphur. The men did not think it was advisable to stay on the rock, with their many horses and no vegetation. The flood was heading around the islet west of Skálmar- bæjarhraun (Figure 2), so they made for the Skálmar- bæjarhraun farm which was the northernmost farm in Álftaver and the only farm north of Skálm (Gíslason, 1919). JÖKULL No. 71, 2021 79
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.