Jökull - 01.01.2021, Page 94

Eiríkur Þ. Einarsson
Þorlákur bjó á Hofi til æviloka og kona hans, tvær
dætur og fjölskyldur síðan til ársins 1961. Hofið var
meðal þeirra húsa sem fóru undir hraun í eldgosinu í
Vestmannaeyjum 1973.
Í tilefni af flutningunum til Eyja birti Þorlákur eft-
irfarandi tilkynningu í Morgunblaðinu 28. ágúst 1925:
„Tilkynning. Þar eð jeg hefi flutt búferlum frá Vík í Mýr-
dal til Vestmannaeyja, óskast blöð og tímarit til mín
framvegis send mjer hingað, og er utanáskrift mín
þessi: Þorlákur Sverrisson, Heiði, Vestmannaeyjum.
Vestmannaeyjum, 22. ágúst 1925. Þorlákur Sverrisson.“
Í Vestmannaeyjum rak Þorlákur verslun í Turnin-
um við Strandveg til dauðadags. Grein um Þorlák og
30 ára afmæli Turnsins birtist í Sjómannadagsblaði
Vestmannaeyja 1978 eftir Einar H. Eiríksson, tengda-
son Þorláks. Í dagblaðinu Vísi frá 2. okt. 1978 er eftir-
farandi frásögn af upphafi verslunar Þorláks í Eyjum:
„Söluturninn var opnaður árið 1927 og er því orð-
inn rúmlega fimmtugur. Hann stóð við Strandveginn,
á svipuðum slóðum og fiskverkunarhús Ísfélagsins
stendur nú. Það var Þorlákur Sverrisson sem fyrstur
verslaði í Turninum. Hann hafði hug á því að veita
sjómönnum sérstaka þjónustu og hafa opið lengur
fram eftir en aðrar verslanir. Leyfið fékkst til þess en
gegn því að Turninn sæi um að koma veðurfréttum til
almennings. Hér fyrr á árum voru veðurskeytin hengd
upp á kassa á símstöðvarhúsinu. Björgunarfélagið
vildi að þau yrðu sett einhvers staðar upp þar sem
almenningur þyrfti ekki að leggja lykkju á leið sina
til að sjá þau. Söluturninn varð fyrir valinu, því fram
hjá honum lá leið flestra sem voru að fara heim úr
beituskúrum og aðgerðarhúsum. Þorlákur sendi því
dóttur sina eftir skeytunum og hann skrifaði þau upp
á sérstakt eyðublað og hengdi út í gluggann. Það fór
svo eftir væntanlegu veðri hvernig blöðin voru á lit-
inn. Ef vont veður var í aðsigi voru skeytin á rauðum
pappír. Einnig kom Þorlákur upp loftvog sem hann
hafði í glugganum. Veðurfréttir voru settar í glugga
Turnsins nokkuð mörg ár eftir stríð, sagði Þórarinn
[Þorsteinsson – Tóti í Turninum].“
Ekki er vitað hve margar myndir Þorlákur tók en
í eigu Ljósmyndasafns Íslands eru 30 glerplötur, að-
allega mannlífsmyndir úr Vík í Mýrdal og nágrenni.
Í eigu minni eru um 65 glerplötur og Byggðasafn
Vestmannaeyja á óþekkt magn glerplatna, en ekki er
vitað hve margar plötur fóru þangað þar sem þeim var
ekki haldið sér í safninu né Þorlákur skráður höfundur
myndanna. Byggðasafnið í Skógum á einnig myndir
úr safni Þorláks. Árið 1951 fékk Ólafur Jónsson úr
Vík í Mýrdal lánaðar plötur úr safni Þorláks, en örlög-
in höguðu málum þannig að glerplöturnar fóru með
skipi til lands og komust þær á leiðarenda, en Ólafur
sjálfur fór með flugi en flugvélin fórst yfir Faxaflóa.
Vegna fráfalls Ólafs rugluðust plötur Þorláks saman
við plötur Ólafs og er ekki nákvæmlega vitað hvor
á hvað. Reyndar var Ólafur farmaður og tók lítið af
myndum í Vík, svo hugsanlega eru elstu myndirnar
úr Vík sem í safni hans eru, komnar frá Þorláki. Um
þetta er þó erfitt að fullyrða nokkuð.
Þorlákur vann aldrei við sína ljósmyndun á stofu
og eru flestar mynda hans teknar úti við, af fólki við
störf eða af húsum í sveitinni. Því eru þetta merki-
legar mannlífsmyndir sem hann hefur tekið og lýsa
aldarfari mjög vel. Við mundum kalla margar þessara
mynda tækifærismyndir, eða „snapshots“ á erlendum
málum nú til dags. Nokkrar mynda hans eru af fjöl-
skyldu hans, konu og börnum. Hann virðist einnig
hafa stundað nokkuð að taka eftir myndum annarra
einhverra hluta vegna.
Skemmtileg ritdeila átti sér stað milli þeirra fé-
laga og góðra kunninga, Kjartans Guðmundssonar
ljósmyndara og Þorláks Sverrissonar í Morgunblað-
inu árið 1919. Þann 21. janúar það ár undir dálknum
Dagbókin birtist lítil tilkynning meðal annarra til-
kynninga þar sem Kjartan Guðmundsson kynnti sýn-
ingu á myndum sem hann hafði tekið í Kötlugosinu
og var tilkynningin svona:
Myndir frá Kötlugosinu, teknar austur í Mýrdal
meðan gosið var sem mest, eru til sýnis í gluggum Ísa-
foldarprentsmiðju í dag. Eru það hinar einu myndir,
sem til eru af gosinu – og einu ljósmyndirnar, sem
til eru af eldgosum á íslandi. Tvær myndir eru þar
af íshrönnunum á Mýrdalssandi, þá er hlaupið var
um garð gengið, og eru þær allhrikalegar. – Myndir
þessar eru til sölu, og geta þeir sem vilja pantað þær
á skrifstofu Morgunblaðsins (Mbl. 21. jan. 1919).
Þorlákur var ekki sáttur við auglýsinguna og svar-
aði í mars sama ár undir fyrirsögninni Kötlugosið:
92 JÖKULL No. 71, 2021