Úrval - 01.04.1953, Síða 43

MTJGSÁLIN OG MENNING NÚTlMANS
41
múgsáiir; í hópunum sem standa
í biðröðum fyrir framan kvik-
myndahúsin og íþróttavellina,
lesa sömu blöðin og hylla sömu
eftirlætisgoðin.
En þessir „múghópar" líkjast
ekkert múg hinna frumstæðu
kynþátta, þar sem allir einstak-
lingarnir gera það sama sam-
tímis: fara á veiðar, dansa og
•drekka. Jafnvel þótt einstakling-
urinn vildi gera eitthvað ann-
að, eru ekki aðstæður til þess.
Hinn menntaði nútímamaður á
völ á margskonar verkefnum og
skemmtunum. „Múgurinn", sem
mætir í leikhúsi, bíó eða á leik-
vangi til að skemmta sér, er hóp-
ur einstaklinga, sem valið hafa af
frjálsum vilja að skemmta sér
á þennan hátt í þetta skipti, en
fylla annan hóp í annað skipti.
Það sem í fljótu bragði virðist
styðja skoðunina um vaxandi
áhrif múgsálarinnar, er raun-
verulega sönnun um fjölbreyti-
legri áhugamál.
Berið saman blöðin nú og fyr-
ir 50 árum. Þið munuð sjá að
f jölbreytnin er miklu rneiri; þar
eru fróðleiksgreinar um efni,
sem áður voru aðeins tekin til
meðferðar í sérfræðitímaritum.
Þær gera almenningi kleift að
fylgjast nokkuð með því sem
sérfræðingar eru að gera á ýms-
um sviðum tækni og vísinda.
Ef 100.000 manns eru reiðu-
búnar að kaupa bók um eðli al-
heimsins, er það ekki merki um
múgsefjun og afturför heldur
sönnun þess að þúsundir manna,
sem áður myndu hafa fyllt múg
hinna menntunarsnauðu, leita
nú menntunar og fróðleiks. Það
eru til „múghópar", sem lesa
fræðirit engu síður en „múg-
hópar“ sem sækja skemmti-
kvikmyndir.
Kenningin um múghugsun nú-
tímans er hættuleg bábilja.
Henni fylgir sú almenna trú,
að einvaldarnir hafi öll tromp-
in á hendinni. Sú trú er reist á
lélegri sálfræði. Vestræn menn-
ing er ekki að skapa múghugs-
un, heldur fjölbreytni og þrek
í hugsun, ævintýralöngun og
uppf inningasemi. Austræn menn-
ing miðar heldur ekki að múg-
hugsun. Með menntuninni einni
saman er hún að skapa fólk sem
getur hugsað frjálsar en menn-
ingarsnauður múgur. Þessvegna
er það sem starf einvaldans
er sífellt að verða erfiðara;
það knýr hann til að herða tök-
in, auka lögregluna og hreinsa
til í flokknum með stuttu milli*
bili.
Engin menntun, hversu ein-
strengingsleg, sem hún er, getur
skapað múghugsun. Því að
mannshugurinn er skapandi afl;
hugsanir fara sínar leiðir og
kveikjast hver af annarri, og
engin lögregla, hversu öflug sem
hún er, getur haft hemil á þeim.
Að kenna mönnum að husga,
jafnvel þótt tilgangurinn sé sá
einn að gera úr þéim góða her-
menn og vélamenn, er sama og
að opna þá fyrir nýjum hugsun-
um og nýjum hugmyndum.
6