Úrval - 01.09.1953, Page 84

'82
ÚRVAL
DOROTHY PARKER hefur ort Ijóð
um legstein yfir leikkonu, þar sem
mosinn hylur fæðingarárið. Gagnvart
vitneskjunni um aldur sjálfrar sín
er hún ekki jafnviðkvæm. Hún seg-
ist vera fædd í smábæ nálægt New
York, „á áratug lífsgleðinnar næst
á undan aldamótunum síðustu". 1
skóla kvaðst hún ekki hafa lært
annað en það, að stroka megi út
blekskrift með því að væta strokleð-
ur i munnvatni, og með þennan lær-
cióm að veganesti gerðist hún blaða-
maður. Hún byrjaði að skrifa um
leikhúsmál og jafnvel enn í dag svíð-
ur undan hinum sárbeitta penna
hennar á þeim árum. Seinna tók hún
að fást við Ijóðagerð og varð hún
brátt á hvers manns vörum í New
York fyri ádeilu- og háðkvæði sín,
sem birtust í blaöinu The New
Yorher.
Hún hefur gefið út ljóðasafn und-
■ir nafninu „Bkki jafndjúpt og brunn-
ur“. Sjálfhæðnin í titlinum geymir
án efa nokkurn sannleika. Hún kafar
sjaldan djúpt í Ijóðum sínum, þótt
ádeilan hitti jafnan í mark. En í
smásögunum, sem hún skrifaði á
þriðja áratug aldarinnar og siðar,
ristir hún dýpra. Háðið í þeim er
ekki minna en í ljóðunum, en þær
eru ekki jafnpersónulegar. Vopn
hennar eru jafnbeitt, en hún ristir
með þeim í sálir annarra og sker
dýpra. Aðferð hennar í sögunum er
sú að láta eina eða fleiri persónur,
nýgift hjón, ungan mann eða ást-
fangna stúlku, tala og setja hugsanir
sínar fram i eigin orðum, sem skáld-
konan siðan víkur örlítið til, og fyrr
en varir stendur sögupersónan
frammi fyrir lesandanum í allri nekt
sinni. Sögur Dorothy Parker eru
skrifaðar af óskeikulum næmleik
snillingsins fyrir blæbrigðum og þær
eru bráðskemmtilegar aflestrar, en
það er jafnframt i þeim svo mikil
lífsspeki og mannþekking, að þær
munu án efa verða lesnar löngu eft-
ir að þeir tímar, sem skop hennar
beinist að, eru liðnir.
raðir horaðra kvenna og tötra-
legra manna gengu fram og
aftur fyrir utan búðina, hæg-
um afmældum skrefum og með
betlimiða í hrjúfum höndun-
um. Andlit þeirra voru bláfrosin
og veðurbitin og sljó. Þau voru
svo hrakin og vesæl, að frú
Lanier fylltist meðaumkun og
lyfti hendinni upp að sorg-
mæddu hjarta sínu. Augu henn-
ar gljáðu af meðaumkun, og
hinar fögru varir hennar opn-
uðust eins og þær vildu hvísla
hvatningarorðum um leið og
hún þokaði sér áfram gegnum
þöglan hópinn og hvarf inn í
búðina.
Oft urðu á vegi hennar
krypplingar, sem betluðu eða
seldu skóreimar, örkumla menn
sem stauluðust með erfiðismun-
um áfram eftir gangstéttinni,
blindir menn sem gengu leit-
andi skrefum og þreifuðu fyrir
sér með stafnum. Þá stað-
næmdist frú Lanier, riðaði í
spori, greip um háls sér og
lokaði augunum, eins og þessi
sjón væri henni ofviða. Það
mátti greinilega sjá hvemig
hinn grannvaxni líkami hennar
titraði af viljaáreynslu áður en
hún megnaði að opna augun og
miðla þessum aumkunarverðu
mannverum, blindum jafnt sem
sjáandi, bros, svo barmafullt af
viðkvæmni og angurværri sam-