Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Qupperneq 38

meðgöngusykursýki, sérstaklega hjá konum sem eru þegar í aukinni
áhættu vegna ofþyngdar/offitu fyrir meðgöngu. Stór hluti þungaðra
kvenna á Íslandi fylgir ekki ráðleggingum í fæðuvali.
E 96 Sykursýki 2 í kjölfar meðgöngusykursýki
Laufey Dóra Áskelsdóttir1, Ómar Sigurvin Gunnarsson2, Hildur Harðardóttir1,2,
Arna Guðmundsdóttir3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2kvenna- og barnasviði Landspítala, 3göngudeild sykursjúkra
Landspítala
laufeydora@gmail.com
Inngangur: Konur sem fá meðgöngusykursýki (MGS) fá oftar sykursýki
2 (SS2) síðar á ævinni, ásamt fylgikvillum. Nýgengi MGS hérlendis er
um 4%, en nýgengi SS2 í kjölfar meðgöngusykursýki hefur aldrei verið
skoðað í íslensku þýði.
Efniviður og aðferðir: Um tilfellaviðmiðarannsókn var að ræða. Í til-
fellahópi voru 53 mæður sem fengu meðgöngusykursýki árin 2002-2003
og 2007-2008. Í viðmiðunarhópi voru 36 konur sem fæddu á sama tíma
en fengu ekki MGS. Tekið var viðtal við konurnar og mældur fastandi
blóðsykur ásamt langtíma blóðsykurgildi (HbA1c). Tölfræðileg mark-
tækni var miðuð við p-gildi ˂0,05.
Niðurstöður: Þrjár af 53 konum (5,7%) í tilfellahópi höfðu greinst
með sykursýki 2 eftir fæðingu en engin kvennanna í viðmiðunarhópi.
Munurinn var ekki marktækur (p=0,15). Líkamsþyngdarstuðull þegar
viðtal var tekið var 29,4 ± 6,4 kg/m2 hjá tilfellahópi en 26,3 ± 5,2 kg/m2 hjá
konum í viðmiðunarhópi (p=0,014). Mittis/mjaðma-hlutfall var hærra
í tilfellahópi; 0,9 ± 0,08 á móti 0,8 ± 0,07 (p˂0,001) í viðmiðunarhópi.
Fastandi blóðsykur var hærri hjá MGS konum; 5,3 ± 0,6 mmól/L miðað
við 5,0 ± 0,4 (p=0,001) og HbA1c einnig marktækt hærra; 5,6 ± 0,4 á móti
5,3 ± 0,4 (p=0,001). Marktækt fleiri konur í tilfellahópi (35,4%) höfðu
fastandi gildi sem benda til skerts sykurþols (³5,6 mmól/L) miðað við
viðmiðunarhóp (6,9%), p=0,005.
Ályktanir: Fimm og tíu árum eftir fæðingu voru konur sem fengu MGS
þyngri, með hærra mittis/mjaðmahlutfall, hærri fastandi blóðsykur og
hærra HbA1c en konur sem ekki fengu MGS. Þetta bendir til aukinnar
hættu fyrir þær á að fá sykursýki 2.
E 97 Spáir þrek á unglingsaldri fyrir um líkamsmynd síðar á ævinni?
Sunna Gestsdóttir1, Sigurbjörn Árni Arngrímsson1, Þórarinn Sveinsson2, Erla
Svansdóttir1, Erlingur Jóhannsson1
1Rannsóknastofu í íþrótta- og heilsufræði, íþrótta-, tómstunda- og þroskaþjálfadeild Háskóla
Íslands, 2rannsóknastofu í hreyfivísindum, læknadeild Háskóla Íslands
gsg31@hi.is
Inngangur: Á unglingsárum mótast hegðunarmynstur einstaklinga
og hornsteinn andlegrar vellíðanar er lagður. Unglingsárin hafa aldrei
spannað eins langt tímabil og nú og rannsóknir sýna að vanlíðan
ungmenna hefur aukist. Niðurstöður rannsókna á þessum aldurshóp
hafa sýnt fram á tengsl slæmrar líkamsmyndar við lágt sjálfsálit og
þunglyndi, en að gott þrek hafi jákvæð áhrif á þunglyndi og kvíða. Lítið
er hins vegar vitað um tengsl þreks (mælt hlutlægt) og líkamsmyndar.
Markmið þessarar rannsóknarinnar var að kanna áhrif þreks, við 15 ára
aldur, á líkamsmynd, við 23 ára aldur.
Efniviður og aðferðir: Samtals 201 þátttakandi var mældur við 15 ára
aldur og aftur við 23 ára aldur. Líkamsmynd var mæld með Offer Self-
Image spurningalistanum, þrek var mælt bæði á hlutlægan hátt á þrek-
hjóli og huglægt með spurningalista. Línuleg aðfallsgreining var notuð
við gagnagreiningu með leiðréttingu fyrir kyni, líkamsþyngdarstuðli,
þykkt húðfellinga og líkamsmynd við 15 ára aldur. Dreifigreining fyrir
endurteknar mælingar var notuð til að kanna breytingar á mældum
þáttum.
Niðurstöður: Líkamsmynd hélst óbreytt en þrek versnaði frá 15 til 23
ára aldurs, óháð kyni. Báðar grunnmælingar á þreki (hlutlæg F=19,8;
p<0,001; R2=0,139 og huglæg F=27,0; p<0,001; R2=0,133) spáðu fyrir um
líkamsmynd þátttakenda við 23 ára aldur. Þegar leiðrétt var fyrir kyni,
líkamsþyngdarstuðli, þykkt húðfellinga og líkamsmynd við 15 ára aldur
spáði aðeins hlutlæg mæling á þreki fyrir um líkamsmynd við 23 ára
aldur.
Ályktanir: Hlutlæg mæling á þreki gefur betri forspá fyrir líkamsmynd
en huglæg. Gott líkamsform á unglingsaldri stuðlar að aukinni vellíðan
síðar á ævinni.
E 98 Áhrif holdafars á frávik í efnaskiptum barna og unglinga
Ásdís Eva Lárusdóttir1, Tryggvi Helgason2, Ragnar Bjarnason1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Barnaspítala Hringsins
ael4@hi.is
Inngangur: Offita barna og fullorðinna er vaxandi heilbrigðisvanda-
mál í heiminum. Erlendar rannsóknir benda til aukinnar tíðni frávika í
efnaskiptum hjá börnum og jafnvel lífsstílstengdra sjúkdóma, t.d. fitu-
lifrar og sykursýki 2. Frá árinu 2011 hefur Heilsuskólinn á Barnaspítala
Hringsins aðstoðað börn og fjölskyldur þeirra við að bæta lífsstíl
sinn. Meginmarkmið rannsóknarinnar var að fá heildstæða mynd af
frávikum í efnaskiptum barna með offitu sem vísað er til Heilsuskóla
Barnaspítalans.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturskyggn, lýsandi og náði til
allra barna sem leitað höfðu til Heilsuskólans frá 1. janúar 2011 til 15.
mars 2013. Upplýsingar um þátttakendur voru fengnar hjá upplýsinga-
tæknisviði Landspítalans.
Niðurstöður: Niðurstöður blóðrannsókna voru fáanlegar hjá alls
116 börnum. Frávik í einu eða fleiri gildum fundust hjá 54 börnum
(46,6%). Fjögur börn (3,9%) höfðu staðfesta fitulifur og 28 (28,0%) höfðu
insúlínhækkun, þar af átta (8,0%) að því marki að þörf væri á inngripi (e.
hyperinsulinemia). Eitt barn hafði báðar greiningarnar.
Mittismál hafði í sjö af átta tilvikum meiri fylgni við blóðgildi en BMI
staðalfráviksstig (BMI-SDS) fyrir aldur. Mest voru tengsl mittismáls og
insúlíns en mittismál útskýrir 38% insúlínhækkunar (p<0,01) en BMI-
SDS skýrir aðeins 6% (p<0,05).
Ályktanir: Frávik í blóðgildum of feitra barna eru algeng. Niðurstöður
rannsóknarinnar benda til þess að mittismál sé betri mælikvarði á frávik
í efnaskiptum en BMI-SDS, sér í lagi fyrir insúlínhækkun. Rannsóknin
sýnir fram á mikilvægi þess að læknar mæli mittismál barna sem þeir
hafa til meðferðar.
E 99 Sexárajaxlar eru lykiltennur greiningar á glerungseyðingu
meðal unglinga
Inga B. Árnadóttir1, Peter Holbrook1, Stefán Hrafn Jónsson2, Sigurður Rúnar
Sæmundsson1
1Tannlæknadeild Háskóla Íslands, 2félags- og mannvísindadeild Háskóla Íslands
iarnad@hi.is
Inngangur: Glerungseyðing er algengur tannsjúkdómur meðal unglinga
og yfirleitt mældur eftir fjölda tanna sem greinast með glerungseyðingu.
X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
38 LÆKNAblaðið 2011/97