Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Síða 39

Leitast var við að finna lykiltennur til greiningar sjúkdómsins á byrj-
unarstigi sem notast gæti við áhættuflokkun til þess að beita skilvirkari
forvörnum.
Efniviður og aðferðir: Gögn um tannheilsu barna (MUNNÍS 2005) um
rannsókn á glerungseyðingu 12 ára (n=757) og 15 ára barna (n=750) voru
notuð, alls 20% af öllum 12 og 15 ára börnum á Íslandi. Allar fullorðin-
stennur voru skoðaðar og glerungseyðing metin eftir alvarleika sjúk-
dómsins með staðlaðri AL/IBA aðferð. Borin var saman glerungseyðing
á fyrstu jöxlum í neðri góm (sexárajöxlum) og glerungseyðing annars
staðar í munninum.
Niðurstöður: 17,5% 12 ára barna greindust með glerungseyðingu (19,9%
pilta og 11% stúlkna p<0,001) og 30,7% 15 ára barna (38,3% pilta, 22,7%
stúlkna p<0,001) Aðeins 1,5% 12 ára pilta og 0,8% 15 ára pilta greindust
með glerungseyðingu á öðrum tönnum en ekki jöxlum í neðri góm. Sé
glerungseyðing á fyrstu jöxlum neðri góms notuð sem greinandi próf á
glerungseyðingu verður næmi/sértæki (SN/SP) slíks prófs 98,2%/100%
fyrir 15 ára og 93,8%/100% fyrir 12 ára börn.
Ályktanir: Glerungseyðing tvöfaldaðist frá 12 til 15 ára aldurs og var
marktækt meiri hjá piltum en stúlkum. Glerungseyðing á fyrstu jöxlum
í neðri gómi gefur auðvelda og áreiðanlega mælingu á tíðni glerungs-
eyðingar hjá unglingum.
E 100 Metabolic disorders and risk factors for normal weight
obesity in adolescents
Anna Sigríður Ólafsdóttir1, Jóhanna Eyrún Torfadóttir2,3, Sigurbjörn Árni
Arngrímsson1
1Research Center for Sport and Health Sciences, University of Iceland, 2Educational Research
Institute, University of Iceland,3Unit for Nutrition Research, Faculty for Food Science and
Nutrition, University of Iceland
annaso@hi.is
Introduction: The aim is to explore metabolic disorders in normal weigh
obese (NWO) adolescents as well as risk factors.
Methods and data: Randomly selected 18 year old students (n = 191)
from three highschools in the capital area in Iceland, with body mass
index (BMI) within normal range (BMI, 18.5-24.9 kg/m2) participated.
Waist circumference was measured and bodycomposition assessed with
dual energy X-ray absorptiometry (DXA). Aerobic fitness was measured
with maximum oxygen uptake test on treadmill. Dietary habits were
evaluated with 24-hour recall and questionnaires about diet and lif-
estyle, and blood samples were taken. NWO was defined, according to
Lohman’s criteria; BMI within normal range and percentage body fat
above 17.6% in males and above 31.6% in females.
Results: Among normal weight participants, 40% (n=76) were defined
as NWO, thereof 60% (n=46) were male participants. Fewer participants
with NWO ate breakfast on a regular basis, consumed vegetables fre-
quently, slept enough, and were physically active compared with
participants without NWO. No difference was detected between the
two groups in energy-, macronutrient- or micronutrient intake. The
mean difference in aerobic fitness was 3.4 ml/kg/min between the
groups in favor of the non-NWO group (P=0.01). NWO was positively
associated with having one or more risk factors for metabolic syndrome
(Odds Ratio OR=2.2; 95% confidence interval CI: 1.2, 3.9) and high waist
circumference (OR=7.4; 95%CI: 2.1, 25.9).
Conclusions: High prevalence of NWO was observed in the study
group. Promoting healthy lifestyle with regard to nutrition, sleep and
physical activity in early life should be emphasized.
E 101 Óframkvæmd hjúkrun: Atvik vegna vanrækslu á sjúkrahúsum
á Íslandi
Helga Bragadóttir
Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands og Landspítala
helgabra@hi.is
Inngangur: Óframkvæmd hjúkrun er skilgreind sem hjúkrunarmeð-
ferð sem sjúklingur þarfnast, en er sleppt eða seinkað að hluta til eða að
öllu leyti og má flokka sem atvik vegna vanrækslu. Tilgangur þessarar
rannsóknar var að varpa ljósi á óframkvæmda hjúkrun á sjúkrahúsum
á Íslandi.
Efniviður og aðferðir: Um þversniðsrannsókn var að ræða með þátttöku
hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða á legudeildum lyflækninga, skurð-
lækninga og gjörgæslu á öllum sjúkrahúsum á Íslandi (N=864). Notaður
var skriflegur spurningalisti sem spurði um lýðfræðilega og bakgrunns-
þætti, óframkvæmda hjúkrun og teymisvinnu. Svarhlutfall var 69,3%.
Niðurstöður: Hjúkrunarathafnir sem flestir þátttakendur sögðu
óframkvæmdar á sinni deild voru: aðstoð við hreyfingu þrisvar á
dag eða samkvæmt fyrirmælum, þverfaglegir fundir alltaf sóttir, og
sjúklingar fræddir um sjúkdóm, próf og greiningarannsóknir. Helstu
ástæður óframkvæmdrar hjúkrunar tengdust mönnun og var algengasta
ástæðan ófyrirséð fjölgun sjúklinga/aukin hjúkrunarþyngd á deildinni.
Óframkvæmd hjúkrun og ástæður tengdar mönnun, aðföngum og
samskiptum voru marktækt algengari á kennslusjúkrahúsum en
öðrum sjúkrahúsum (tíðni óframkvæmdrar hjúkrunar p<0,001; ástæður
tengdar mönnun p<0,05; ástæður tengdar aðföngum og ástæður tengdar
samskiptum p<0,001). Óframkvæmd hjúkrun var marktækt algengari á
deildum lyflækninga og skurðlækninga en gjörgæslu og blönduðum
deildum (p<0,001). Hjúkrunarfræðingar töldu hjúkrun marktækt oftar
óframkvæmda en sjúkraliðar (p<0,001) og að ástæður tengdust mönnun
(p<0,001). Hjúkrun var síður óframkvæmd þar sem teymisvinna var
betri að mati þátttakenda (p<0,001).
Ályktanir: Niðurstöður sýna að verið er að vanrækja grunnhjúkrun í
nokkrum mæli á íslenskum sjúkrahúsum. Í því sambandi þarf að huga
betur að mönnun og skipulagi aðfanga, auk samskipta og teymisvinnu,
sérstaklega á kennslusjúkrahúsum á legudeildum lyflækninga og
skurðlækninga.
E 102 Samband hróss hjúkrunardeildarstjóra við líðan
hjúkrunarfræðinga og mat þeirra á vinnuumhverfi sínu
Herdís Sveinsdóttir1,2, Erla Dögg Ragnarsdóttir1, Katrín Blöndal1
1Landspítala, 2hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
herdis@hi.is
Inngangur: Hrós hjúkrunardeildarstjóra virðist skipta sköpum fyrir
líðan starfsfólks. Markmiðið var að skoða samband hróss við starfs-
ánægju, starf, vinnuálag, vinnuumhverfi og trúnað við stofnun.
Efniviður og aðferðir: Gagna var aflað með rafrænum spurningalista
og var úrtakið hjúkrunarfræðingar starfandi á skurðsviði Landspítala
(n=383). Svörun var 49%.
Niðurstöður: Tæpum þriðjung þátttakenda (31,6%) var hrósað oft eða
mjög oft. Samanborið við hjúkrunarfræðinga sem var hrósað sjaldan/
mjög sjaldan (33,3%) voru þeir líklegri til að haldast í vinnu á sinni deild
(OR=15.487), töldu sig fá faglega viðurkenningu (OR=11.029), töldu
samskipti á deildinni ánægjuleg (OR=3860) og virtu mikils faglegt sam-
starf (OR=3719) og að hafa möguleika á faglegu samstarfi (OR=0,581).
Ályktanir: Hrós er ódýrt og árangursríkt. Það hefur áhrif á starfsánægju
hjúkrunarfræðinga og mat þeirra á starfsumhverfi sínu og því skiptir
X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
LÆKNAblaðið 2011/97 39