Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Side 74

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
74 LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101
Efniviður og aðferðir: Gagnasöfnun fór fram á Karolinska sjúkra-
húsinu í Stokkhólmi og gögn voru fengin úr sjúkraskrám þaðan. Farið
var yfir öll beinmergssvör (N=1500) einstaklinga sem greindust
með mergæxli á tímabilinu 2003-2011. Gerð var ferilrannsókn þar
sem metið var algengi bandvefsmyndunar í beinmerg við greiningu
mergæxlis. Sjúklingar með bandvefsmyndun voru paraðir við sjúklinga
án bandvefsmyndunar af sama kyni, greiningarári og fæðingarári svo
framarlega sem unnt var. Metin var lifun milli hópa með Kaplan-
Meier- aðferð og Cox-líkani.
Niðurstöður: Alls greindust 586 einstaklingar með mergæxli á
Karolinska sjúkrahúsinu á árunum 2003-2011 en af þeim höfðu 223
(38%) bandvefsmyndun í beinmerg við greiningu. Borið saman við
paraða sjúklinga án bandvefsmyndunar (N=217) höfðu sjúklingar með
bandvefsmyndun marktækt verri lifun (p=0,0485). Munurinn var mestur
hjá karlmönnum og sjúklingum yngri en 65 ára. Jafnframt voru lífs-
horfur verri eftir því sem bandvefsmyndunin var meiri.
Ályktanir: Bandvefsmyndun í beinmerg er algeng hjá sjúklingum með
mergæxli og hefur slæm áhrif á horfur. Kanna þarf betur undirliggjandi
ástæður þessa til dæmis svörun meðferðar, fylgikvilla og tengsl við aðra
þætti sem hafa áhrif á horfur.
V 54 Kítínasavirknimæling í heila- og mænuvökva
Unnur Diljá Teitsdóttir1, Jón Snædal2, Pétur Henry Petersen1
1Rannsóknastofu í taugalíffræði, Lífvísindasetri Háskóla Íslands, 2öldrunarlækningadeild
Landspítala
udt1@hi.is
Inngangur: Chitotriosidase (Chit1) er virkur kítínasi og er talinn hafa
hlutverki að gegna í bólguviðbragði. Chit1 er aðallega seytt af átfrumum
utan miðtaugakerfis og microglial frumum í heila. Nýlegar rannsóknir
hafa gefið til kynna að mæling á virkni ensímsins í heila- og mænuvökva
nýtist til forspár á framvindu sjúkdóma miðtaugakerfis á borð við
Alzheimer. Markmið þessarar rannsóknar var tvenns konar. Annars
vegar að staðfesta næmni og sértækni mælingaraðferðarinnar og hins
vegar að kanna hvort greinilegs breytileika gæti í virkni ensímsins milli
einstaklinga.
Efniviður og aðferðir: Heila- og mænuvökvasýni komu frá þátttakend-
um úr MCI rannsókn á vegum öldrunarlækningadeildar Landspítalans
og leitað höfðu til Minnismóttöku.Virkni Chit1 var mæld með því að
blanda 10 µl af hverju heila- og mænuvökvasýni saman við 100 µl af
0,022 mM 4-methylumbelliferyl β-D-N,N′,N”-triacetylchitotrioside í
0,1 M/0,2 M citrate/phosphate lausn (pH 5,2). Eftir 30 mínútna bið við
37 °C var efnahvarfið stoppað með 120 µl af 1 M glycine/NaOH lausn
(pH 10,6) og flúorljómun mæld í ljósmæli (örvun: 360 nm, útgeislun:
450 nm).
Niðurstöður: Efnahvarfið var línulegt eftir tíma og eyða mátti
kítínasavirkni með hitun við 80 °C eða með samkeppnishindrum.
Meðalensímvirkni í heila- og mænuvökva mældist 5,3 nmól/ml/klst,
staðalfrávik 3,6 nmól/ml/klst og spönn gilda var á bilinu 1,1 - 10,6 nmól/
ml/klst.
Ályktanir: Sértæk virkni Chitotriosidase ensímsins var mælanleg í
heila- og mænuvökva, auk þess sem nokkur breytileiki mældist milli
einstaklinga. Hér er um frumrannsókn að ræða en á grundvelli þessara
niðurstaða er stefnt að frekari mælingum á ensíminu í lífsýnum úr ein-
staklingum með minnisglöp ásamt öðrum sjúklingahópum.
V 55 Umbótastarf og mat á gæðum heimahjúkrunar á Selfossi:
Íhlutunarrannsókn
Unnur Þormóðsdóttir1, Ingibjörg Hjaltadóttir2, Sólveig Ása Árnadóttir3
1Heilbrigðisstofnun Suðurlands, 2hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, 3námsbraut í
sjúkraþjálfun, læknadeild Háskóla Íslands
unnur@hsu.is
Inngangur: Öldruðum fer fjölgandi ár frá ári og hefur þörfin fyrir þjón-
ustu í heimahúsi aukist í takt við það. Krafan um að heilbrigðisstofnanir
veiti gæðaþjónustu og fé sé vel varið er mikil og eykst stöðugt. Með
tilkomu gæðavísa Resident assessment insturment – Home Care (RAI-HC)
matstækisins opnast möguleikar á að meta gæði þjónustunnar hvernig
má auka þau. Tilgangurinn var að rannsaka hvort hægt væri að hafa
áhrif á gæði þjónustu með því að veita starfsfólki fræðslu sem unnin
hafði verið fyrir matstækið .
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var megindleg íhlutunarrannsókn
sem fylgdi fyrir- eftir rannsóknarsniði án samanburðarhóps. Gögnin
voru byggð á upplýsingum úr RAI-HC gagnagrunninum frá 31 skjól-
stæðingi heimahjúkrunar. Skoðaðar voru vísbendingar um gæði
heimahjúkrunar, fyrir og eftir íhlutun. Starfsfólk tók þátt í ákvörðunum
varðandi val á gæðavísum.
Niðurstöður: Meðalaldur þátttakenda í rannsókninni var 79,2 ár, lægsti
aldur var 60 ár og hæsti aldur 94 ár, meirihlutinn var konur og bjuggu
51,6% einir. Meðaltími skjólstæðinga í heimahjúkrun var tvö ár og 5
mánuðir. Niðurstöður gáfu vísbendingar um að hægt væri að hafa áhrif
á hluta gæðavísanna með fræðslu, eina marktæka niðurstaðan sem birt-
ist var í tilfelli gæðavísisins algengi bylta. Hinir tveir gæðavísarnir sem
íhlutun beindist sérstaklega að lækkuðu hlutfallslega þó að munurinn
væri ekki marktækur. Sjö af þeim 10 gæðavísum sem íhlutun beindist
ekki að sýndu vísbendingar um breytingar til hins betra.
Ályktanir: Það virtust vera vísbendingar í gögnunum um að fræðsla
hefði áhrif á gæði þjónustunnar til hins betra og hjálpaði til við umbótar-
vinnu. Það var áhugavert að sjá að vísbendingar voru um að fræðslan
hefði áhrif á aðra gæðavísa en hún beindist sérstaklega að. Starfsfólk
var áhugasamt og vildi taka þátt og hafa áhrif á sína vinnu til hins
betra. Niðurstöður gáfu vísbendingar sem gætu nýst fleiri heilsugæslu-
stöðvum við sína umbótavinnu.
V 56 Þróun á doxýcýklín hlaupi til meðferðar á sáramyndun í
munnholi
Venu Gopal Reddy Patlolla, Þórdís Kristmundsdóttir
Lyfjafræðideild Háskóla Íslands
vgr1@hi.is
Inngangur: Sáramyndun í munnholi (recurrent aphthous somatitis)
er vandmál sem hrjáir marga. Rannsóknir hafa sýnt að tetracýklín og
afleiður þess hafa hemjandi virkni á matrix-metallópróteinasa ensím
(MMP) sem eru hluti af bólgusvörun og taka einnig þátt í niðurbroti
vefs í sárum. In vitro rannsóknir hafa sýnt að tetracýklínafleiðan dox-
ýcýklín hemur MMP ensím við mun lægri styrk en þarf til að ná fram
bakteríuhemjandi virkni lyfsins. Doxýcýklín hefur aðallega verið notað
sem systemískt sýklalyf en nýlegar rannsóknir hafa beinst að staðbund-
inni verkun lyfsins í munnholi gegn tannholdssjúkdómum. Doxýcýklín
hefur takmarkað geymsluþol í lausn þar sem það oxast auðveldlega.
Markmið verkefnisins var að þróa doxýcýklinlausn sem myndar hlaup
á munnslímhúð (in situ hlaupmyndun) í þeim tilgangi að meðhöndla sár
í munnholi. Miðað var við að lausnin væri stöðug við geymslu í a.m.k.
12 mánuði.