Læknaneminn - 01.09.1981, Page 25

Mynd 4 sýnir á einjaldan hátt hvaða rœtur eru jyrir hvaSa
sinaviSbrögð: M. delloideus C-5, M. brachialis C-5 + C-6,
M. brachiorudialis C-6, M. triceps brachii. C-7.
ræturnar eru 8, en cervical hryggjarliðirnir eru 7
talsins.)
C-6 taugarót: Vöðvarnir deltoideus, brachioradials,
biceps, triceps og extensorar, auk pronatora
íramhandleggs.
C-7 taugarót: Vöðvarnir triceps, extensorar og pro-
natorar framhandleggs, stundum pectoralis maj-
or (sjá jafnframt myndir 3, 4 og 5).
Skemmdir í liðþófum á lumbal-svœði
Af hverjum tíu sjúklingum með útliungun á lið-
þófum eru níu með einkenni frá útbungun á lumbal-
svæðinu. Hún er oftast milli hryggjarliða L-4 og L-5,
eða milii L-5 og S-1 (u. þ. b. hlutfallið 2:3).
1 þessu sambandi er nauðsynlegt að hafa nokkur
alriði úr líffærafræðinni í huga. Fyrir neðan cervi-
cal-svæði hryggjarins fer samnefnd taug út fyrir
neðan samnefndan hryggjarlið, þannig að L-1 taug
fer út fyrir neðan L-1 hryggjarlið o. s. frv. Mænan
vex hægar en hryggsúlan, eftir að fóstrið hefur náð
þriggja mánaða aidri. Hún endar í fullvöxnum ein-
staklingi við neðri brún fyrsta lumbal hryggjarliðs.
Þess vegna liggja taugaræturnar með sívaxandi halla
niður á við í mænugöngunum. Allt frá því að fara
nanasl lárétt út á eervical-svæðinu, í það að ferðast
lóðrétl niður mænugöngin lil að fara út á viðeig-
andi svæði (t. d. sacral taugarætur). Ef tekið er sem
dæmi L-5 tugarót, þá kemur hún frá mænunni í hæð
við bol fyrsta lumbal hryggjarliðs (sjá mynd 5).
Hún fer síðan niður mænugöngin og út um foramen
Mynd 5. AjstöSumynd aj lumbal-svœSi, séS frá hliS.
intervertebrale milli L-5 og S-l hryggjarliða, sem þó
liggur örlítið fyrir ofan liðþófann þarna á milli,
þannig að L-5 rótin er farin út áður en komið er að
liðþófanum milli L-5 og S-1 hryggjarliða. Þessi
taugarót fer aftur á móti fram hjá liðþófanum milli
L-4 og L-5 hryggjarliða, þannig að útbungun á þeim
liðþófa getur þrýst á L-5 taugarótina. Utbungun
á ákveðnum liðþófa á lumbal-svæði þrýstir því á
taugarót sem fer út um foramen intervertebrale ein-
um hryggjarlið neðar (sjá mynd 6). Þ. e. útbungun
á liðþófa milli L-3 og L-4 þrýstir á rót L-4; útbung-
un á liðþófa milli L-4 og L-5 þrýstir á rót L-5; út-
bungun á liðþófa milli L-5 og S-1 þrýstir á rót S-l.
Staðsetning útbungunar getur verið t. d. í dorsal
miðlínu og náð að þrýsta á fleiri en eina taugarót
sem þar fer fram hjá. Þrenging á foramen inter-
vertebrale veldur aftur á móti þrýstingi á þá taugarót
sem þar fer út.
Hugtakið ischiaticus-verkur, eftir samnefndri taug,
er oft notað yfir einkennin. Ischiaticus-verkur er
verkur sem byrjar í mjóbaki og dreifist niður aftan-
verðan ganglim, niður á ökla. Eykst við hósta,
rembing og hnerra. Oft eru breytingar á vöðvum,
húðskyni og sinaviðbrögðum.
Einkennin koma venjulega hægfara. Aðdragand-
inn er þá löng saga um verk í mjóbaki (lumbago).
Algengasl er að útbungun á imbal-svæði komi i
kjölfar einhvers áverka. Þá er oftast saga um snöggt
álag, t. d. við að lyfta þungum hlut boginn í baki.
læicnaneminn
23