Úrval - 01.03.1968, Page 34

32
ÚRVAL
reyndi að þröngva upp á Kepler
kerfi, sem hann hafði fundið upp
til þess að sneiða hjá því að viður-
kenna uppgötvun Kópernikusar. En
Kepler sá glöggt, að Kópernikus var
hinn mikli brautryðjandi. Ævilok
Tychos urðu með slysalegum hætti.
„Hann ofsat sig við keisarans borð
svo hann sprakk“, segir í íslenzkum
annál frá þessum tímum, en það
er svo að skilja að hann kom sér
ekki að því að standa upp frá borð-
um í hinni 'löngu veizlu. og óhreink-
aðist blóðið af þvagefnum og dó
hann skömmu síðar. Verk Tychos
hefur fengið góða dóma á síðari
tímum, að því er athuganastarfið
snertir, en annars á það sammerkt
við margt vísindastarf nú á tímum,
að vandlega er hugað að smáatrið-
um, en heildarskilning og yfirlit
vantar. Það var Kepler, sem kom
með skilninginn, því að hann stefndi
beint að hinu rétta.
Pragárin liðu, og Kepler missti
konu sína og son úr bólusótt, en
tvær dætur lifðu, og gat hann að lok-
um komið þeim fyrir hjá systrum
sínum, en þær urðu ekki langlífar.
Rúdolf keisari, sem var orðinn eins
og viðskila við stjómmálarefjar og
klæki aldar sinnar, og þar af leið-
andi talinn ófær um að stjóma rík-
inu, hafði verið settur af, en þeir
sem við tóku, höfðu lítinn áhuga
á stjömufræði. En þessi merkilegi
maður, hinn afsetlti keisari, sem
minnir í einmanaleik sínum nokkuð
á Lúðvík konung annan af Bayem,
mátti nú helzt ekki af Kepler sjá,
og var eins og hann setti allt sitt
traust á stjörnufræðinginn og fræði
hans. Þarf ekki að efa að Rúdolf
hefur þarna farið nær um, hvað
bezt gengdi en þeir sem meiri þóttu
hafa hyggindin til að stjórna. Því
hefði hinn sáttfúsi andi Keplers og
vísindanna orðið ráðandi í stað of-
stækis hinna andstæðu trúflokka, þá
hefði engin þrjátíu ára trúarbragða-
styrjöld þurft að verða, og saga
Evrópu orðið önnur og betri. En nú
dimmdi óðum að því éli, og eftir
því urðu ástæður Keplers erfiðari.
Hann giftist aftur og átti böm og
hann þurfti að sjá fyrir börnum
bróður síns. Um tíma leit út fyrir
að hann gæti flutzt aftur til hins
lúterska heimabæjar síns í Wurttem-
berg. En þegar hann sagðist ekki
geta fyrinlitið aðra menn fyrir það
eitt að vera af öðmm trúarflokkum,
urðu borgarar æfir og var þá sú
von úti. Varð hann að dvelja áfram
í borginni Linz, þar sem hann gegndi
kennarastöðu, og einnig átti hann
að vinna að kortagerð.
Alvarlegasti háskinn á allri ævi
Keplers mun honum þó hafa þótt
það, þegar honum barst til eyma
árið 1620, að galdraákæra væri í
uppsiglingu gegn móður hans. Á
sautjándu öld geisaði galdrabrennu-
faraldurinn í mesta ofsa sínum um
Evrópu, samhliða trúarbragðastyrj-
öldum, og hundrað þúsunda eða
fleiri létu lífið á skelfilegasta hátt,
og mjög erfitt var að verjast ákær-
um. Kepler brá þegar við er hann
heyrði þessi tíðindi og hélt af stað
frá Linz með konu sína og böm,
og komst eftir erfiða ferð til hins
gamla heimabæjar síns. Hann fékk
meiru áorkað en hann hafði þorað
að vona, því málið var tekið upp
aftur og móðir hans sýknuð. En