Úrval - 01.04.1968, Blaðsíða 49

ÆVI SAMUELS JOHNSONS
47
er líkt því þegar hundur gengur
á afturfótunum. Það er ekki vel
gert, en þú verður undrandi yfir
því að það skuli yfirleitt eiga sér
stað“. í annað skipti var minnzt
á manngrey sem hafði verið óham-
ingjusamur í hjónabandinu en
kvænzt aftur síðar. Johnson lét
þegar þau orð falla að þetta væri
greinilegt dæmi upp á það að von-
in hrósaði alltaf sigri yfir reynsl-
unni.
En hann var annað og meira en
gáfaður viðmælandi. Hann var
mikill verkmaður og um það vitna
hin mikla orðabók enska, og svo
Ævir Skáldanna, sem bæði voru
dáð að verðleikum. Hann var
ágætur fræðimaður á öld þar sem
lærdómur var hátt metinn. Hann
var líka góður fulltrúi sinnar ald-
ar og margar skoðanir hans ein-
mitt dæmigerðar fyrir hana. Hann
áleit t.d. að það skipti litlu máli
fyrir hamingju mannkynsins í
hverri mynd stjórnskipun hvers
lands væri og hann fyrirleit þá sem
vildu auðga ríkið á kostnað þegn-
anna. Þessar skoðanir voru báðar
útbreiddar. Hann sagði enn fremur
um þjóðernisstefnu, að hún væri
„síðasta fylgsni þorparans". Hann
var fylgjandi stöðugleik í þjóðfé-
laginu, sem í hans augum var ná-
tengt einveldi og friði erlendis.
Hann var á móti þeim sem litu á
frjálsræði sem markmið í stað til-
gangs. Hann hafði til að bera mikla
heilbrigða skynsemi, eins og sjá má
á beztu tilsvörum hans, og hataði
hræsni. Það sótti mjög á hann og
eitt sinn var hann gestur hjá auð-
ugri hefðarkonu, frú Thrale að
nafni, sem hann annars dáði, þegar
frúin hóf barlóm um ungan frænda
sinn sem hafði fallið í nýlendustríði
í Ameríku. Frúin var rétt búin að
borða vel úti látna máltíð og kjöltu
rakki hennar, Presto, lá á gólfinu
við fætur henni. Johnson var reið-
ur, því að margir vina hans og
þar á meðal frúin, voru mótfallin
stríðinu og stóð þegar upp og sagði:
„í öllum bænum, hættið þessari
hræsni, kæra frú. Má ég spyrja:
Ætli heimurinn versnaði nú svo
mjög, enda þótt allir ættingjar yð-
ar væru reknir í gegn með steik-
arteini nú á stundinni og glóðar-
steiktir í kvöldmatinn handa
Presto?“
Johnson var eftirtektarverður
sem mikilmenni, sem hafði liðið
fátækt og fyrirlitningu og hafið
sig upp úr henni af eigin ramm-
leik. Hann var einnig maður mik-
illa sannfæringa. Alla ævi óttaðist
hann sífellt að hann yrði brjálaður
og dauðann óttaðist hann jafn-
mikið. Eitt kvöldið þegar félagarn-
ir voru farnir í háttinn, sátu þeir
Johnson og Boswell eftir og Bos-
well gekk á Johnson og reyndi að
fá hann til að tala um dauðann.
Frá þessu segir Boswell sjálfur:
„Ég spurði hann hvort hann héldi
ekki að við gætum styrkt hugann
áður en dauðinn færi á okkur og
Johnson svaraði æstur: „Nei, herra
minn, látum okkur sleppa því. Það
skiptir ekki máli hvernig maður
deyr, heldur það hvernig hann lif-
ir. Dauðinn er léttvægur, það tek-
ur svo stutta stund að deyja“. Síð-
an bætir hann við hreinskilnislega:
„Maður veit að það verður að ger-