Úrval - 01.04.1968, Blaðsíða 53

GÁTAN UM DAUÐA KRISTS
51
fá þannig lykilinn að nýrri og raun-
hæfri túlkun á þeim.
En til þess verðum við að gera
ráð fyrir tvennu:
Við gerum ráð fyrir, að upprisa
Krists hafi haft þau áhrif á sagna-
mennina að frásögnin hafi litazt
enn frekar en orðið var.
Ennfremur verður að taka til
greina andrúmsloft það, sem guð-
spjöllin urðu til í. Þetta var um
það leyti, sem áhangendur Krists
sögðu endanlega skilið við Gyð-
ingdóminn. Eftir því sem kristin-
dómurinn þróast meira, því oftar
skerst í odda með kristnum og Gyð-
ingum, sem alltaf voru óvinveitt-
ir hinum og þó einkum hinir lærð-
ari meðal Gyðinga. Þegar sagna-
mennirnir rituðu guðspjöllin áttu
þeir lika í deilum við Gyðinga og
hafa eflaust litað frásögnina af ævi
Krists nokkuð með því. Síðan her-
tóku Rómverjar Gyðingaríkið árið
70 e.Kr. og gerðu þar með nær
út af við þann litla hóp, sem trúði
á persónuleg einkenni Krists en
ekki á skyldleika hans við guð-
dóminn. Hinn hópurinn varð nú
undirorpinn áhrifum hinns grísk-
rómverska heims. Þau sjónarmið,
sem urðu til er dýrkun Krists óx
stig af stigi, réðu óhjákvæmilega
frásagnarhætti guðspjallanna, sem
hafa verið kjölfesta kristinnar
hugsunar allt til þessa. Páll postuli
lét okkur eftir góða lýsingu á því
hvernig breytingin gekk fyrir sig:
hann fékkst ekki við annað en
„Krist krossfestan“ (I.Kor.2,2).
Þessi stutta setning sýnir okkur
bæði afstöðu hinna fyrstu kristnu
kynslóða og líka það hve fljótt all-
ar raunverulegar upplýsingar um
Krist hurfu í skuggann af dýrk-
unarsögunum, sem orð Páls lýsa
svo vel.
Hefðu guðspjöllin verið ritskoð-
uð rækilega hefðum við aldrei feng-
ið neitt að vita um líf Krists eins
og það var. Það er raunar undar-
legt, að þessi fáu fróðleikskorn,
sem enn finnast þar skuli hafa
sloppið undan ritskoðun kirkjunnar,
sem var orðin víðtæk þegar á tíma
Konstantíns mikla. Vafalaust má
að nokkru þakka það þeirri virð-
ingu ,sem löngum hefur verið bor-
in fyrir fornum textum. En enn
eimir sem sé eftir af vitneskju um
líf Kirists enda þótt hinir ágætu
guðspjallamenn gerðu sitt bezta til
að hefja hann upp í æðra veldi og
gera hann ómennskan með öllu.
Á eftir þessum lituðu frásögnum
af Kristi fylgdu svo enn litaðar
frásagnir af kristindómnum öllum,
en þær stöfuðu meira eða minna
af deilum við Gyðingana og voru
ritaðar um líkt leyti og þessir flokk-
ar skiidu alveg að skiptum.
Þetta allt verður að hafa í huga
við rannsókn á uppruna kristin-
dómsins og við munum síðar snúa
aftur að því.
Aðalstoð akkar hlýtur að verða
það, að allt sem stríðir á móti
dýrkunarsögunum eða frásögnum,
sem berlega eru litaðar af tilbeiðslu,
er líklegast rétt og satt. Þ.e.a.s.,
að hvert það brot, sem við náum
að einangra og sem stríðir á móti
hinum ríkjandi tóni guðspjallanna,
sem upphefja Krist og básúna vald
hans og göfugan uppruna, verður
skoðað sem rétt að öðru jöfnu.