Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Qupperneq 20

20
að ræða, heldur um rit, er samsett sé af fleiri eidri og
yngri heimildarritum, sem hvert er öðru ólíkt og hvert
með sinni ákveðinni stefnu.
Sá maður, sem fyrstur kemur fram með þessa heim-
iidarrita-kenningu, var kennari í iæknisfræði við háskól-
ann í París, Jean Astruc, liflæknir iaiðvíks XV. Frakka-
konungs (t 1760). Hann hafði veitt því eftirtekt, að tvö
nöfn á guði — Elóhím (o : guð) og Jahre (o: drottinn) —
skiftast sifelt á í 1. Mós., þannig að stundum er á löng-
um köflum eingöngu briikað hið fyrra nafn, en hið síðara
aldrei, en svo eru aftur aðrir kaflar, þar sem siðara nafnið
er eingöngu brúkað, en hið fyrra. alls ekki. Við nánari
íhugun þessa sannfærist hann um, að þetta só ekki til-
viljun ein, lieldur muni þetta eiga sér eðlilegar orsakir,
sem sé þær, að 1. Mós. sé samansett af tveimur sjálf-
stæðum ritum, er þekkist hvort frá öðru á því, að í öðru
sé guð nefndur „Elóhím“, en í hinu „Jahve“. Astruc áleit,
að Móse hefði fundið rit þessi fyrir og steypt þeim sam-
an í eina heild; en auk þessara tveggja höfuðrita áleit
Astruc, að Móse hefði haft hliðsjón af tiu minni heimild-
arritum. Eftir dauða Astrucs tók Þjóðverjinn Eichhorn
upp heimildanita-kennningu hans og síðan hver af
öðrum alt niður til vorra tíma, svo að hún er fyrir
löngu orðin höfuðundirstaða allra hinna bibliufræðilegu
ransókna, er smám saman hafa komist að þeirri niður-
stöðu, sem nú er viðurkend af öllum, að ekki að eins í
1. Móse-bók, heldur og í öllu fimmbókailtinu og Josva-
bók, verði vart sömu heimildarritanna, sem Astruc
þóttist finna, enda þótt vísindin hafi í ýmsum greinum
orðið til þess að iireyta hinni upphaflegu heimildar-
rita-kenningu. Og skal nú stuttlega sýntfram á hvernig
þessari heimildarrita-kenningu er varið — í höfuðatrið-
unum.
Vér byrjum — eins og Astruc — á guðs-nöfnunum.