Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Page 65

65
at öðrum kosti, fyrir þat er hann hafði farit út í
banni konungs. Kallaði konungrSnona landráðamann
við sik. “1 Meira en þetta er ekki kunnugt úr brjefi Há-
konar konungs, og er það eptirtektavert, að konungur
býður að drepa Snorra fyrir það, að hann hafði farið ú t í
banni konungsen eigi fyrir það, að hann vildi ráða ísland
undir Skúla hertoga, eða fyrir það, að hann tæki við
jarlsnafni af Skúla, eða ætti önnur óleyfileg mök við
hann. Það er eins og menn hafi varla tekið eptir þessu,
en þeim mun betur hafa menn fest augun á það, að
konungur kallar Snorra landráðamann við sig, og hafa
haldið að það lyti að sögn Arnflnns, að hertoginn gæfl
Snorra jarlsnafn; segir dr. B. Ólsen, að það gátu ekki
landráð heitið, þó að Snorri færi út í banni konungs.2
Til þess að skera úr því, þarf einkum að athuga,
hvernig orðin landráð og landráðamaður eru notuðí
þeimritum, sem beztlýsa rjetti Noregskonunga og skyldum
handgenginna manna eða þegna þeirra gagnvart þeim á
13. öld. Verður þá rjettast að leita fyrir sjer í norskum
lögum frá þeim tímum.
í hinum fornu norsku lögum er það fyrst og fremst
kallað landráð, að ráða land og þegna undan konungi,
en svo eru einnig nefnd ýms önnur verk, sem gátu leitt
til þessa, og einnig sum önnur verk, sem einungis voru
almenn brot á landslögunum, boðum og vilja konungs.
Hver sá maður, er þetta gjörði, var landráðamaður. Orð
þessi koma eigi mjög opt fyrir í norskum lögum, en þó
má nefna nokkur dæmi. I’annig er í tíulaþingslögum3
sá maður sagður sannur að landráðum við konung, er
synjar þess að setjast í gislingu hjá konungi, ef konung-
1) Sturl. I, 393.
2) Safn III, 423.
3) N. G. L. I, 103.
5