Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Síða 130
130
löndum, sem ísland hafði tnest kynni af, studdi og líka
nokktið að því, að konnngsstjóm komst á á Tslandi. Það
þótti óntynd að íslendingttr skyldi eigi þjóna neinnm kon-
ungi eitts og aðrat' þjóðir. Eigi bætti það heldur sambúð
íslendinga og siðferði, að þeir sáu þá ljót dæmi fyrir sjer
í öðrum löndum. Innanlands styrjaldir voru almertnar á
12. og 13. öldinni, og landsnieim drápu og rændu þá víða
hver fyiir öðrum. f’annig var þett-a t. a. m. í Noregi á
12. og 13. öld til 1240.
Að lokiiin hafði það eigi litla þýðingu, að íslendingar
voru af norrænu bergi brotnir. f’jóðerni Norðmanna og
íslendinga var hið sama og ttinga þeirra á 13. öldinni
enn svo lík, að þeir skildu vel hvorir aðra. Greiddi þetta
mest veg fyrir hirðmennsku íslendinga í Noregi, en einnig
líka mikið fyrir því, að þeir að lokum gengu undir Nor-
egskonung.
Alls þessa verður að gæta, er menn vilja dæma
rjett ittn Islendinga, er þeir týndu frelsi sínu, en þó verð-
ur þeirra sökin mest og þyngst. Þeir voru íslendingar,
en það var Hákon konungur eigi.
íslendingar játuðu Noregskonungi æfinlegan skatt,
land og þegna, eins og segir í gamla sáttmála, 20 álnír
fyrir hvern mann, er þingfararkaupi átti að gegna, en
fengu aptur ýms mikilvæg rjettindi á móti. feir ætluð-
ust til að halda íslenzkum lögum, öllum goðorðum eða
embættum, og hugðu að þeir myndu ráða mestu eptir
sem áður. En það fór nú líkt með veraldlega valdið og
áður hafði farið með kirkjuvaldið, eptir að tekið var að
skipa útlenda biskupa fyrir stólana að Hóltim og Skál-
holti. Biskuparnir tóku þá brátt að fylgja miklu fastar
fram almennum kirkjulögum á íslandi en áður. Hein-
rekur biskup heimtaði einlífi af klerkum, og 1253 fjekk