Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Page 54

mörkunum eins og síðar verður rakið. Um rétt kaupanda til þess að krefjast
úrbóta og nýrrar afhendingar, þegar söluhlutur er gallaður, er fjallað í 30. og
34. gr. kpl., sbr. nánar kafli 9 hér á eftir. Ef seld þjónusta er gölluð, getur
neytandi samkvæmt 1. mgr. 11. gr. þjkl. krafist þess, að seljandi hennar bæti
úr göllum, nema það valdi seljanda þjónustunnar óhæfilega miklum kostnaði
eða verulegu óhagræði.32
Aðalatriðið samkvæmt 23. gr. kpl. er afhending söluhlutar, en það nær
einnig til allra aukaskyldna seljanda samkvæmt samningnum, sbr. 2. mgr. 22.
gr. kpl. Eðlilegt er, að kaupandi eigi rétt til efnda in natura, þar sem tilgangur
kaupanna er einmitt sá, að seljandinn fullnægi skyldum sínum samkvæmt
kaupsamningnum. Hlutverk ákvæðisins er þó ekki umfram allt það að kveða
á um rétt kaupandans til efnda, heldur miklu fremur að mæla fyrir um, við
hvaða aðstæður seljandinn getur komist hjá því að fullnægja þessum skyld-
um sínum.33
4.4.2 Efndahindrun, sem seijandi ræður ekki við
í 2. málsl. E mgr. 23. gr. kpl. kemur fram undantekning frá meginreglunni
unt rétt kaupanda til efnda in natura.34
Seljandinn er laus undan efndaskyldunni, ef um er að ræða efndahindrun,
sem hann ræður ekki við. Öll atvik, sem í raun hindra efndir, hafa þýðingu í
þessu sambandi. Astæða hindrunar ræður ekki úrslitum um skylduna til
afhendingar, en hefur á hinn bóginn mikla þýðingu varðandi skaðabóta-
ábyrgð. Því á ákvæðið jafnt við, hvort sem hindrun er seljanda að kenna eða
ekki. Sem dæmi um efndahindrun má nefna það tilvik, þegar vörusending,
sem hlutur er í, eyðileggst, t.d. þegar frosin matvörusending skemmist vegna
bilunar í kælibúnaði seljanda.
32 Um 23. gr. norsku kaupalaganna sjá John Egil Bergen og Stein Rognlien: Kjppsloven, kom-
mentarutgave. Osló 1991, bls. 128-136; Kai Kriiger: Norsk Kjppsrett. Bergen 1999, bls. 379-397;
Christian Fr Wyller: Kjopsretten i et nptteskall. Bergen 1997, bls. 74-76; Roald Martinussen:
Kjppsrett. Osló 1997, bls. 61-67 og Erling Selvig: Kjppsrett til studiebruk. Osló 1999, bls. 251-
255.
33 Sjá Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 79. Um rétt kaupanda í þessum efnum er fjallað í 1. mgr.
46. gr. Sþ-samningsins. Um takmarkanir á rétti til þess að krefjast efnda in natura er ekki fjallað
með tæmandi hætti í samningnum, heldur ráðast þær takmarkanir af reglum landsréttar hvers
samningsríkis, sbr. 28. gr. Sþ-samningsins. I 21. gr. eldri kaupalaga var heimildinni til þess að
heimta söluhlut stillt upp sem kosti við hlið þess úrræðis að rifta kaupum. f þeim lögum voru
þó ekki ótvíræð ákvæði um takmarkanir á rétti kaupanda til þess að krefjast efnda in natura. Á
hinn bóginn fólst það í bótareglum eldri laga, að seljandinn gat, að fullnægðum ákveðnum
skilyrðum, losnað undan bótaábyrgð, þegar greiðsludráttur varð eða greiðsla var ekki afhent.
Þegar svo hagaði til, var lagt til grundvallar í eldri rétti, að seljandi yrði ekki heldur dæmdur til
efnda in natura.
34 Mikilvægt er að hafa í huga, að það er aðeins sjálf skyldan til efnda, sem seljandinn getur
losnað undan, en hann losnar ekki frá öðrum skyldum samkvæmt samningnum, nema því aðeins
að slíkar skyldur séu beinlínis háðar aðalskyldunni, t.d. sú skylda að pakka vöru og merkja
hana. Þar fyrir utan er litið á það sem vanefnd að láta hjá líða að fullnægja efndaskyldunni. Af
því leiðir, að kaupandi getur gripið til annarra vanefndaúrræða, þegar skilyrðin eru til staðar.
310