Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Side 73

Ljóst er af orðum ákvæðisins, að það gildir einnig í neytendakaupum.
Ekki er ástæða til þess að gera undantekningu að þessu leyti varðandi þau
kaup, því að það sjónarmið að halda beri gerða samninga hefur þar einnig
mikla þýðingu. Hins vegar leiðir það af eðli neytendakaupa, að oft má líta
svo á, að seljandi hafi þar samþykkt rýmri afpöntunarrétt.
Eins og áður segir þarf seljandi ekki að sætta sig við afpöntun, ef stöðvun
hefur í för með sér verulegt óhagræði fyrir hann eða hættu á því, að hann fái
ekki bætt það tjón, sem afpöntun hefur í för með sér. Það síðarnefnda getur
t.d. átt við, ef kaupandinn stendur fjárhagslega höllum fæti og einnig þegar
verðmæti hlutarins er lítið sem ekkert í því ástandi, sem hann er, en líkur eru
til að verðmætið aukist eftir því sem verkinu vindur fram.
I lokamálslið 2. mgr. ræðir um skaðabætur til handa seljanda, ef hann
getur ekki haldið fast við kaupin. Rökin fyrir þessari reglu eru þau, að
afpöntunarrétturinn felur í sér frávik frá þeirri meginreglu, að gerða samn-
inga beri að halda. Af þeim sökum er eðlilegt, að seljandi eigi rétt á bótum.
Kaupandi verður því að greiða bætur í samræmi við þær almennu reglur sem
notaðar eru við mat á fjárhæð skaðabóta í X. kafla laganna.71
6.3.3 Missir réttar til að krefjast efnda vegna tómlætis seljanda
Hafi hlutur enn ekki verið afhentur glatar seljandi rétti sínum til þess að
krefjast efnda, ef hann bíður óhæfilega lengi með að setja fram slíka kröfu,
sbr. 3. mgr. 52. gr. kpl. Af ákvæðum 3. mgr. leiðir, að hún gildir aðeins, þegar
hlutur hefur ekki verið afhentur, þ.e. í þeim tilvikum þegar endurgjaldið
hefur verið greitt fyrir fram að öllu leyti eða nokkru. Eftir að hlutur hefur
verið afhentur á 3. mgr. hins vegar ekki við. Rökin eru þau, að með afhend-
ingu kemur fram skýr viljayfirlýsing um það af hálfu seljanda, að hann vænti
efnda af hálfu kaupanda.72
6.4 Réttur til afpöntunar í þjónustukaupum
6.4.1 Inntak réttarins - Heimild neytanda til að afpanta
í VIII. kafla laga nr. 42/2000 um þjónustukaup (þjkpl.) er fjallað um rétt
neytanda til að afpanta verk. í 35. gr. laganna kemur fram, að neytanda er
heimilt að afpanta þjónustu, sem hann hefur óskað eftir, og jafnframt óska eftir
að frekari vinnu verði hætt, þótt verk sé hafið. Samkvæmt þessu getur neytandi
ætíð afpantað verk með þeim réttaráhrifum, að seljandi getur ekki krafist efnda
eftir aðalefni samningsins, en afpöntun verks hefur þó áhrif á fjárhagslegt
uppgjör á milli aðilanna, sbr. 36. gr. þjkpl.
Neytandi þarf ekki að tilgreina ástæðuna fyrir afpöntun verks, og engar
sérstakar formkröfur eru gerðar til afpöntunar. Getur hún því hvort heldur sem
71 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 129-130.
72 Alþt. 1999-2000, þskj. 119, bls. 130.
329