Tímarit lögfræðinga - 01.12.2000, Qupperneq 82

H 1966 69. V hf. réð SÖ sem skipstjóra á V í september 1960. Hinn 2. maí 1961 var
SÖ tilkynnt að búið væri að selja V og myndi einn af hinum nýju eigendum verða
skipstjóri á skipinu. Þegar gert var upp við SÖ fór hann þess á leit að vera greidd laun
í 3 mánaða uppsagnarfresti. Það var ekki gert. Höfðaði SÖ þá mál gegn V hf. til
greiðslu fjárins. í málinu var upplýst, að SÖ hefði haft hærri tekjur í uppsagnarfresti
hjá öðrum aðilum, en sem aðalkröfu hans í málinu nam. Aðalkrafa hans miðaðist við
laun þess skipstjóra, sem tók við á V. Meirihluti Hæstaréttar komst að þeirri niður-
stöðu, að ekki bæri að draga þau laun, sem SÖ hefði haft annars staðar frá kröfu hans
um aflahlut. Var sú niðurstaða byggð á túlkun 3. og 8. gr. þágildandi sjómannalaga
nr. 41/1930, þ.e. að ekki yrði ráðið af orðalagi 8. gr., sem fjallaði um aflahlut, að
skipstjóri þyrfti að hlíta frádrætti, sem nam tekjum annars staðar frá. Þá sagði í for-
sendum dómsins: „Eigi eru efni til, að sá sem víkur manni úr starfi án saka og er því
skaðabótaskyldur, hafi, hvernig sem á stendur, hag af því, þótt þeim, sem sem rang-
lega var upp sagt, takist á þeim uppsagnartíma, sem honum bar, að vinna sér nokkrar
tekjur". Einn dómari skilaði sératkvæði og taldi að sýkna bæri útgerðina, þar sem
eigi væri í ljós leitt að SÖ hefði orðið fyrir tjóni vegna frávikningarinnar.
7.4 Farmsamningar
Um farmsamninga gildir sú regla, að farmflytjanda er skylt að draga úr tjóni
sínu, ef farmsamningshafi gengur frá samningnum og ekki verður af flutningi,
sbr. 84. gr. sigll. Segir þar, að þegar ákveðin sé fjárhæð bóta fyrir missi farm-
gjalds og annað tjón, skuli tillit tekið til þess, hvort farmflytjandi hefur látið
undir höfuð leggjast, án nægra ástæðna, að taka aðra vöru í hinnar stað. Sömu
reglur gilda um aðra flutningssamninga.82
7.5 Leigusamningar
Ef leigusali riftir leigumála af einhverjum þeim ástæðum, sem greinir í 61.
gr. hsll., skal leigutaki bæta leigusala það tjón, sem leiðir beint af vanefndum
hans. Ef leigumáli var tímabundinn, skal leigutaki auk þess greiða leigu til loka
leigutímans, en ella til þess tíma, er honum hefði verið rétt að rýma húsnæðið
samkvæmt uppsögn, sbr. 1. mgr. 62. gr. Leigusali skal þó strax gera nauðsyn-
legar ráðstafanir til að leigja húsnæði hið allra fyrsta gegn hæfilegu gjaldi, og
skulu þær leigutekjur, sem hann þannig hefur eða hefði átt að hafa, koma til
frádráttar leigubótum, sbr. 2. mgr. 62. gr.
I leigulögunum er ekki tekin bein afstaða til þess, hvemig með á að fara,
þegar leigutaki óskar ekki lengur að nýta sér hið leigða og greiða leiguna. Er þá
álitaefni, hvort leigusali getur, í stað þess að rifta og leigja út aftur, valið þá leið
að bjóða leigutaka áfram afnot hins leigða, þ.e. halda því til reiðu fyrir hann, og
krefja um leigu í samræmi við ákvæði samningsins.
Ef viðurkenndur yrði réttur leigusala til þess að halda fast við samninginn,
hefði það þær afleiðingar í för með sér, að leigutaki gæti ekki hafnað greiðslu,
82 Bernhard Gomard: Obligationsret Almene emner, 1. hæfte. Naturalopfyldelse, bls. 32, og sami
höfundur: Obligationsret 2. del, bls. 56.
338